گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

بهروزی نیا: استیل نوازندگی اعراب با نوازندگی ما تفاوت دارد

در بربت نوازی نوازنده بیشترین در گیری را با مچ خود دارد، بعد از چند دقیقه تمرین مچ دچار انقباض می‌شود و حرکت آن کند، در نتیجه مثلا هنگام نواختن ریز مچ روی سیمها خوب حرکت نمی‌کند و مضراب های چپ و راست زلال شنیده نمی‌شوند، آیا شما به عنوان نوازنده بربت و مدرس این ساز راه حلی برای این مشکلات پیدا کرده اید؟

این مشکل به شیوه ی گرفتن مضراب بر می‌گردد، در دنیا شیوه های مختلفی را برای گرفتن مضراب عود به کار می‌برند و چون در ایران عود هم استفاده می‌شود نا خودآگاه از گرفتن مضراب دیگر کشور ها هم تاثیر گرفته ایم.

اتفاقا هنرجویانی که در همین کلاس های آموزشی من شرکت می‌کنند، همه نوازندگان خوبی هستند ولی غریب به اتفاق با مشکل گرفتن مضراب و حتی گرفتن ساز، دست و پنجه نرم می‌کنند. اگر یک نوازنده یک شیوه اشتباه را بیاموزد بعد ها به سختی می‌تواند این اشتباه را کنار بگذارد و شیوه ی جدید را جای گزین آن کند.

در رابطه با مچ درد که شما فرمودید، ما در نواختن عود و بربت (بر خلاف سازی مثل تار که مچ باید صاف باشد و مضراب زده شود و در واقع روی دست باید صاف باشد) مچ را کمی خم می‌کنیم.

بعضی ها نمی دادند این خم کردن مچ تا چه حد باید باشد و بیش از حد مچ خود را خم می‌کنند این خم اضافه باعث می‌شود که مچ دست تحت فشار قرار گیرد و تمام اعصاب دست تحت فشار باشد و بعد از چند دقیقه ساز زدن نوازنده را خسته می کند. همین طور در گرفتن دست چپ اگر آرنج در پهلو قرار بگیرد یا بالا باشد یا پایین باشد ایجاد خستگی و درد خواهد کرد.

استفاده از انگشت چهارم در ساز بربت کمتر از انگشتان اول و دوم و سوم است چرا؟

در سبک عربی انگشت چهارم را خیلی زیاد استفاده می‌کنند، همچنین از سه انگشت دیگر و این به خاطر نوع ملودی هایی است که آن ها می‌نوازند، به خاطر ربع پرده های متعددی است که در موسیقی آن ها مورد استفاده است.

اتفاقا اشتباهی که یکی دو نفر از نوازندگان جوان ما در ایران انجام می‌دهند همین است، چون عرب ها تکنیک بالایی دارند در نتیجه آن ها فکر می‌کنند مشکل، مشکل انگشت گذاریست و آن ها هم مانند عرب ها شروع به انگشت گذاری می‌کنند، این کار کاملا اشتباه است چون نوع ملودی هایی که ما در موسیقی ایرانی استفاده می‌کنیم ایجاب می‌کند که مثلا برای نواختن نت، از انگشت اول استفاده کنیم.

شیوه ای که آقای نریمان استفاده می‌کنند و نوع ملودی هایی که ایشان می‌نوازند کمتر با انگشت چهارم سر و کار دارند و اشکالی هم در این کار نیست؛ معتقد هستم که استفاده از انگشت گذاری ها بر می‌گردد به آن نوع ملودی که می‌نوازید، حالا اگر ملودی عرب می‌نوازید استفاده از انگشت چهارم الزامیست. خود من در خیلی از موارد جاهایی که احتیاج به انگشت چهارم داشته باشم از آن استفاده می کنم.

پس استفاده از انگشت چهارم لطمه ای به نوازندگی این ساز نمی‌زند؟
خیر، در تمام دنیا نوازنده باید قابلیت استفاده از تمام انگشتان را داشته باشد.

نت نویسی برای ساز بربت چقدر با نت نویسی برای سازی مثل تار یا سه تار تفاوت می‌کند؟
نت نویسی همان نت نویسی ساز تار است البته نوشتن نت برای سازی مثل عود یا بربت باید با کلید فا خط چهارم نوشته شود چون محدوده صوتی این ساز بم است ولی از آن جایی که تمام سازهای ایرانی را با کلید سل می‌نویسند ما هم نت این را ساز را با کلید سل می‌نویسیم.

البته این ساز چون هنوز شخصیتی نا شناخته دارد اکثر نوازندگان تار، همان تکنیک تار را سعی می‌کنند بر روی بربت هم پیاده کنند که این کار صحیح نیست در واقع با این کار نوازنده تار می آید و شخصیت تار را با صدای بم بربت به اجرا در می آورد. از نوازندگان جوان بربت خواهشمندم که شخصیت این ساز را پیدا کنند.

نوازنده بربت چگونه یک قطعه اجرایی را که ممکن است از نظر تکنیک در سطح بالایی باشد به سرعت برساند؟
در نواختن یک قطعه دو مورد وجود دارد:
۱) یک موقع است که نوازنده قطعه را با سرعت اجرا می‌کند، شما باید همان جا از آن نوازنده بخواهید که همان قطعه را با همان سرعت تندی که می‌نوازد به همان تمیزی با سرعت کند هم اجرا کند.

شما وقتی با سرعت زیاد ساز می‌نوازید در همان سرعت بالا امکان دارد نت هایی که خیلی سریع هستند خورده شوند و خودتان هم متوجه نشوید و در مجموع فقط یک حجم صدایی از یک پاساژ به گوش رسد. معتقد هستم نوازنده ای از لحاظ تکنیکی موفق است که نواختن قطعه را از سرعت کم شروع کرده باشد و به تدریج سرعت قطعه را بالا برد.

۲) مدت تمرین و دقت لازم در تمرین خیلی ارزش مند است. کافیست شما یک میزان را که چند نت سریع در آن وجود دارد، با سرعت خیلی آهسته اجرا کنید و این گونه نت ها را پیش هم بچینید، بعد یک درجه آن را تند تر کنید و همین طور به ترتیب و آهسته آهسته سرعت را بالا ببرید.

این به تدریج که فرمودید یعنی چقدر؟ ۱ ماه – ۲ ماه – ۶ ماه – ۱ سال؟

به سال و ماه بستگی ندارد.

مترونم برای این تمرین مناسب است؟
بدون مترونم این تمرین را انجام دهید بهتر است، برای این که خود مترونم ذهن شما را درگیر می‌کند که آیا توانسته اید با آن بنوازید یا نه؟ مترونم برای مرحله حرفه ای این تمرین مناسب است.

آرپژ تیموریان

آرپژ تیموریان

متولد 1362 در تهران
نوازنده تنبک و عود و خبرنگار موسیقی

۱ نظر

بیشتر بحث شده است