گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

علوانی فقط یک آواز نیست (۴)

ابوذیه ها دارای چهار بیت (اشطر) که سه بیت اول را به نام “ازهیری” معروف است و این سه بیت، هم قافیه می باشد. اما با معنی و مفهوم های مختلف و کلمه بیت اخر به نام “ایه” معروف است؛ نمونه ای از ابوذیه تغزلی:

تعالو الکبدتی و شونو ورم ها

و علی من ریمه الطلعت ورم ها

یصاحب گوم نوشلها ورم ها

خذت عقلی و شبت الیزان بیه

ترجمه:

بیایید “ورم” کبدم را ببینید. به خاطر آهویی که “پشت سر مادرش” بیرون می آید. ای دوست بیا این آهو را “شکار” کنیم. (۱۳)

شاید به قدرت می توان گفت که ابوذیه عربهای خوزستان نه فقط در استان بلکه در بین دیگر کشورهای عربی نیز رواج و حالت مخصوص به خود دارند که یکی از سرایندگان معروف ابوذیه ها در بین عرب های خوزستان را می توان
“ملا فاضل سکرانی” (۱۴) از اهالی شادگان واقع در استان خوزستان دانست. (۱۵)

شاید همین دلیل هم یکی از عوامل تغییر فرم موسیقی محلی عربهای خوزستان نسبت به دیگر موسیقی مکاتب عرب شده باشد. یکی از عوامل موثر علوان در حفظ این اشعار و ابوذیه ها را باید گفت علوان با اینکه خود و حتی پدر ایشان دارای ذوق و سلیقه شعری بالای بوده اند. (۱۶)

به صورتی که در مجالس و محافل عرب مسائل و حوادث اتفاق افتاده را به صورت بداهه می سرودند ولی مشاهده می کنیم که در آثار ایشان بسیار به ندرت از اشعار خودشان استفاده می کنند و به نوعی از شعرای بزرگ زمان خود که نسل حال و آینده از دسترسی به آنها به دلیل نبودن حتی یک نسخه چاپ رسمی این اشعار در زمان خودشان محروم قرار گرفته اند استفاده می کرد و با این کار آن اشعار و نام شاعران آنها را حفظ و به نسل آینده انتقال می داد.

ایشان در حال خواندن شعر از جلمه « ایگول الشاعر…» استفاده می برد که به معنی «فلان شاعر می گوید» و اسم آن شاعر را قبل از شعر آن نام می برد. اغلب از شاعرانی همچون : “یا برالوهبی”، “خلف خانزاده”، “حمد العطیوی”، “شایع حسن الهلالی”، “عبود حاج سلطان” و “امیر بن منصور سلاحی” و… بیشتر استفاده می نمود.

دیگر خصوصیات علوان حفظ اشعار آن بوده است. به صورتی که کمتر می شود در مجلسی استاد از اشعار تکراری استفاده نماید. در مورد مضامین اشعار به کار رفته در آثار علوان باید گفت که اغلب از مفاهیمی همچون: رنجهای معیشتی، دوری دوستان، شجاعت و سخاوت، در رد اخلاق بد و وحدت و دوستی بین برداران استفاده می کرد. اما باید گفت که در زمانی که به دلیل مسائل سیاسی و اجتماعی در بین اعراب در زمان پهلوی دوم به پا خاستن فرم و مضامین اشعار به کار رفته در اشعار علوان نیز تغییر کرد و به مفاهیمی همچون وحدت، شجاعت، دلیری و مقابله با ظلم و جور تبدیل شد.

پی نوشت

۱۳- کتاب «موسیقی قوم عرب» نوشته بهمن کاظمی، ص۷۳-۷۴

۱۴- ملا فاضل السکرانی شاعر و ادیب عرب خوزستانی اهل ایران است. فاضل فرزند یعقوب سکرانی است که در بین مردم به ملا فاضل السکرانی با کنیهٔ «ابومهدی» مشهور بود وی همچنین به «عمید ابوذیه» و «امیر شعرای خوزستان» شهرت داشت. او معروف‌ترین و نامدارترین شاعر عرب خوزستان بود که در ماه محرم سال ۱۳۴۰ هجری قمری مصادف با سال ۱۳۰۲ هجری شمسی در شهر شادگان به دنیا آمد. سال پیش از مرگش در اهواز موفق به کسب جایزهٔ دو سالانهٔ «عیلام» توسط موسسهٔ فرهنگی هنری «المعلم» شد.

۱۵- کتاب «موسیقی قوم عرب» نوشته بهمن کاظمی، ص۷۳

۱۶- – روزنامه ایران، شماره ۵۳۴۱ به تاریخ ۲۷/۱/۹۲، صفحه ۱۹ (موسیقی)

محمود مشهودی

محمود مشهودی

۱ نظر

بیشتر بحث شده است