گفتگوی هارمونیککتاب “کاشی ۹۲” نوشته “ضیاالدین ناظم پور” یازدهم مرداد توسط موسسه انتشاراتی ماهور منتشر شد. این کتاب که در حوزه ی ادبیات داستانی طبقه بندی می شود راوی نکات برجسته ی زندگی “ابوالحسن صبا” موسیقیدان بزرگ ایران است. همانطور که نویسنده در مقدمه کتاب اشاره می کند “کاشی ۹۲” همانقدر که سعی دارد توسط جاذبه های داستان نویسی خواننده را به شناختی دقیق از شخصیت ابوالحسن صبا نائل کند به همان اندازه سعی در حفظ مستندات تاریخی زندگی این هنرمند گرامی دارد.
ضیالدین ناظم پور سه کتاب داستان دیگر با همین سبک و سیاق در دست نگارش دارد که مر بوط به استادان علینقی وزیری، غلامحسین درویش و قمرالملوک وزیری است.
نویسنده در پیش‌گفتار این کتاب می نویسد:
آنچه پس از چند قرن سکوتِ نوشتاری، تحقیقاتی و حتی اجرایی در حوزه ی موسیقی ایران، در اواخر قرن سیزدهم شمسی و اوایل قرن حاضر، در شکل‌گیری تاریخ کم‌فراز و پر‌نشیب موسیقی کشورمان تأثیرگذار بوده است نهفقط نوع تفکرِ منتج از عوامل اجتماعی حاصل از جریانات روشن‌فکری انقلاب مشروطه، که بیشتر حاصل حضور پررنگ نسلی از موسیقیدانان این دوره است و موج ناگزیر این تحولات اجتماعی هنرمندان مذکور را به نوعی احیاگری در ثبت موسیقی گذشتگان و نگاهی نو به این دستاوردها ترغیب کرده است. علینقی خان وزیری در جایگاه نقطه‌ی عطف و بنیان‌گذار این جریان فکری در حوزه‌ی موسیقی، با مددجویی از علوم موسیقی کلاسیک اروپا و تلفیق آن با شخصیتِ درون‌گرایانه و حسّی موسیقی کشورش به دیدگاه و لحنی تازه در آهنگ‌سازی و نوازندگی دست پیدا کرد و این خود بستر مناسبی شد برای رشد موسیقی‌دانانی پیشرو که صفحات رنگین تاریخِ موسیقیِ معاصر ایران را قلم زدند.
ابوالحسن صبا، از شاگردان مکتب وزیری و یکی از شخصیت‌های برجسته‌ی نسل مذکور، گام‌های مؤثری در جهت ارتقای سطح نوازندگی ویُلن ایرانی و نگارش کتب آموزشی و به‌ویژه تدریس موسیقی برداشت. آثار صبا و شاگردانش، که هر یک در نوازندگی گوی توفیق را از استاد ربودند، گواهی بر تلاش خستگی‌ناپذیر او در طول عمر کوتاه اما پر بار او بوده است.
زندگی‌نامه‌ها، روزشمارهای زندگی و بیوگرافی‌های نوشته‌شده هرچند اطلاعات جامع و مفیدی در بیان نکات برجسته‌ی زندگی هنرمندان و معرفی آثارشان به مخاطبان منتقل می‌کنند، لیکن خواننده بهجهت اسلوب نوشتاری اینگونه آثار، ضمن برداشتی سطحی از زندگی شخص مذکور، اطلاعات کلیشه‌ایِ متن را پس از مدت کوتاهی فراموش می‌کند. کتاب حاضر نگاهی است روایت‌گونه بر زندگی این هنرمند با تأکید بر مستندات تاریخی، و می‌کوشد با یاری گرفتن از ویژگی‌های ذاتی داستان در لایه‌های عمیق‌تری از اذهان خوانندگان خود ثبت شود. هم‌اکنون که بخش عمده‌ای از تولیدات موسیقی ایران به دور از آرمان‌های نسل‌های پیشین، در بی‌چراغیِ ناکجا‌آبادی موهوم رهسپار است، یاد‌آوری و روایتِ هنروری‌های موسیقیدانان ماندگاری همچون صبا، شاید راه‌گشایی برای جوانان مشتاق سرزمینم باشد.
ضیاءالدین ناظم‌پور
اسفند ۱۳۹۲
لازم به ذکر است که کتاب “کاشی ۹۲” به احتمال قوی دومین رمان فارسی (بعد از رمانی که درباره زندگی درویش خان منتشر شده است) درباره موسیقیدانان ایرانی است که تا به حال به انتشار رسیده است.
۱ نظر