شاهین مهاجریفواصل زمانی تبدیلی
از فواصل تبدیلی می توان به عنوان ابزاری درتغییرات متریک موسیقی ٬ مثلا تبدیل اوزان ساده و ترکیبی به یکدیگر استفاده نمود:
در میزان دوم مثال بالا ۳ فاصله سیاه تبدیل به ۴ فاصله سیاه تبدیلی شده است. در میزان سوم٬ شش فاصله چنگ به ۹ فاصله چنگ تبدیلی تغییر یافته اند.
مثال بالا را بشنویدنکته مهم درکاربرد فواصل تبدیلی ، حفظ ساختار زماننبندی است بگونه ای که وزن اولیه تغییر نکند. این بدان معنی است که از فواصل تبدیلی باید به تعدادی استفاده شود تا معادل یک فاصله ساده یا ترکیبی شوند:
تقسیم یک سیاه به ۵ دولاچنگ پنتوله
تقسیم یک سفید به ۷ دولاچنگ سپتوله
تغییرات سرعت و زمان در فواصل تبدیلی
به طور کلی فواصل تبدیلی را میتوان به شکل نسبت M:N که به آن نسبت تبدیل می گوییم ٬ نوشت. دراین نسبت N تعداد فاصله ای است که به M تعداد تبدیل شده است. در واقع باید M فاصله را در زمان معادل N فاصله نواخت:
نسبت تبدیل ۳:۲ یعنی اجرای ۳ فاصله به جای ۲ فاصله زمانی
نسبت تبدیل ۲:۳ یعنی اجرای ۲ فاصله به جای ۳ فاصله زمانی
در این تبدیلات سرعت و زمان فواصل زمانی تغییر می کند. به این ترتیب که اگر T1 و T2 به ترتیب زمان فواصل قدیم و جدید باشند داریم:
مسلم است که :
اگر M = N , آنگاه T2 = T1 , به این حالت
تبدیل هم فاصله می گوییم چرا که هیچ گونه تغییری رخ نمی دهد.
اگر M > N , آنگاه T2 < t1 , به این حالت
تبدیل افزاینده
می گوییم چرا که تعداد فواصل تبدیلی بیشتر از تعداد فواصل اولیه است.
اگر M
می گوییم چرا که تعداد فواصل تبدیلی کمتر از تعداد فواصل اولیه است.
به مثال زیر در مورد یک فاصله تبدیلی افزاینده توجه کنید:
با فرض تمپوی معادل ۶۰ ٬ زمان یک چنگ معادل ۰.۵ ثانیه است. درصورت کاربرد نسبت ۳:۲ یا همان تریوله٬ زمان هر چنگ تریوله معادل ۰.۳۳۳۳۳۳ ثانیه است.
از طرفی اگر V1 و V2 به ترتیب سرعت اجرای فواصل قدیم و جدید باشند داریم:
با فرض تمپوی مساوی با ۶۰
سرعت یک نت چنگ معادل ۱۲۰ ضربه در دقیقه خواهد بود. به این ترتیب سرعت اجرای هر چنگ تریوله معادل ۱.۵ برابر چنگ معمولی است و سرعت آن ۱۸۰ ضربه در دقیقه است.
)منظور از سرعت ٬ تعداد ضربات در واحد زمانی معادل ۱ دقیقه است) مشاهده می شود که با تریوله کردن ٬عدد تمپو نیز ۱.۵ برابر می شود یعنی با فرض:
برای یک ساختار وزنی دو تایی مانند ۴/۲ و با فرض تریوله کردن فاصله زمانی سیاه و رسیدن به سرعت ۱۸۰ برای چنگ تریوله ٬ می توان ساختار وزنی سه تایی ۴/۳ را شکل داد که عدد تمپو ۹۰ باشد:
در انتها می توان رابطه کلی بین تعداد، زمان و سرعت فواصل تبدیلی و فواصل اولیه را به صورت جدول زیر ارائه داد:
ترکیبات چند- تبدیلی Nested-Tuplets
ترکیبات چند تبدیلی حاصل تبدیلات در هم تنیده و لایه لایه فواصل زمانی است به این معنی که در مراحل مختلف تبدیل صورت می گیرد. به مثال زیر توجه نمایید:
در مورد مثال بالا می توان گفت ۳ مرحله تبدیل صورت گرفته است:
در مرحله اول تبدیل ۶ فاصله به ۵ فاصله تبدیل شده است. سپس با تفکیک تبدیل مرحله اول به ۳ و ۲ فاصله تبدیل مرحله دوم صورت می گیرد. در این مرحله ۲ فاصله تبدیلی مرحله اول به ۳ فاصله تبدیلی مرحله دوم و ۳ فاصله تبدیلی مرحله اول به ۴ فاصله تبدیلی مرحله دوم تبدیل می شوند. این بار نیز ۴ فاصله تبدیلی مرحله دوم به دو دسته دوتایی فواصل تبدیل شده و یک دسته از این تفکیک به ۳ فاصله تبدیلی تبدیل می شود.
در مثال زیر و در میزان اول تعداد ۲ فاصله زمانی سیاه به ۳ فاصله سیاه تبدیل شده است. در میزان دوم تعداد ۴ فاصله سیاه به ۶ فاصله سیاه تبدیل شده و در مرحله دوم تعداد ۳ سیاه یا ۶ چنگ به ۴ چنگ یا ۶ سیاه تبدیل شده اند.
در این تبدیلات سرعت و زمان فواصل زمانی طی چند مرحله تغییر می کند:
به این ترتیب تغییر سرعت و زمان در ترکیبات چند –تبدیلی، برایند تغییرات در تبدیلات متوالی است.
باز هم مقالات پر از اشکال شما که متاسفانه کسی هم نمی فهمد که شما چقدر با عرض معذرت پر اشتباه می نویسید.بالاخره زحمت هم میکشید واز قدیم گفته اند یک چشم در شهر کور ها پادشاه است.
سلام آقای علی زمانی عزیز
آیا ممکن است دقیقا و با ذکرموارد مد نظر اشتباهات را اعلام بفرمایید؟
با سپاس
کاش یاد میگرفتیم قدر همدیگه رو بدونیم و دنیا را از دریچه تنگ چشمی حصار شرارت نگاه نمیکردیم.
ممنون از نوشتتون آقای مهاجری
سایت خوب و کاملیه ممنون.
سلام آقای مهاجری
من متخصص ریتم و ریتم پژوه هستم من نام خود را نمیگویم تا جمله اول دلیل بر خود ستایی نباشد
اما در این نوشته ایرادی ندیدم
از آقای زمانی خواهش میکنم ایرادات را بگویند تا ما متوجه اشتباه خود شویم ..
سبز عزیز
با تشکر از مطالعه مطلب
چگونه می توانیم با هم آشنا شویم؟
من هم مشکلی نمی‌بینم. کار جالبیست. ولی دوست دارم بدونم نیاز به این همه فرمول و شلوغ کردن مفاهیم تثبیت شده موسیقی چیست؟
سینا جان
سلام — مرسی از لطفت
اصولا به موسیقی می توان به صورت همان جنبه اجرایی و ارتباطات غریزی – حسی تثبیت شده نگاه کرد یا با کمک زبان فرموله شده ریاضی و فیزیکی می توان ارتباط داخلی و ساختاری آن مفاهیم را بیرون کشید.
همه ما می دانیم که موسیقی سوای جنبه احساسی یک علم بوده و برای شکافتن روابط آن زبانی به غیر از زبان علم توانایی ندارد.
در خارج از ایران و در طول تاریخ انبوهی از مقالات علمی و فرمول دار در این مورد وجود دارد که حاصل تحقیق علمای موسیقی دان یا غیر اهل موسیقی است.
مبحث ریتم و تئوری فواصل یکی از آن مقولاتی هستند که چه بخواهیم و چه نخواهیم – چه پیچیده و شلوغ بشود یا نه – با ریاضی آمیختگی دارند.
به هر حال از پیچیده شدن مباحث عذرخواهی می کنم و سپاسگذارم که نوشته را خواندی و از انتقادت باز هم تشکر.
همین تعاملات باعث ادامه تلاش برای حرکت رو به جلو خواهد شد.
جناب مهاجری سلام وقت بخیر .بنده پژوهشی بین رشته ای «قرآن و موسیقی» رو دنبال می کنم. ممنون میشم اگه بتونم با شما در این زمینه مشاوره و ارتباطی داشته باشم.
جناب فروغی .. سلام .. لطفا با ای میلم تماس حاصل بفرمایید .. در خدمتم
مرسی خیلی خوب بود از زحماتتون تشکر میکنم
مطالعه موسیقی رو تازه شروع کردم . چقدر خوشحالم که برای هر سوالی که دارم میتونم به سایت عزیزانی چون شما رجوع کنم. ممنونم