بهروز مبصری
۷- کمانچه ای بود قدیمی ساخت کریم خان شبیه ساز مرحوم استاد بهاری که بعدها در مجموعه سازهای محمدرضا لطفی قرار گرفت.
۸- سه تاری که از چوب فوفل ساخته شده بود ساخت شخصی به نام سازگار کاسه آن یک تیکه بود نامش هم فوفل است. این سه تار بواسطه مهدی کمالیان هدیه شد به جناب محمدرضا شجریان.
۹- قدیمی ترین سه تاری که در مجموعه سازی حاج آقا محمد قرار داشت سه تاری بود که در قدیم در مراغه می ساختند معروف به کار مراغه که ساخت ارامنه مقیم آنجا بود و مربوط به دوران قبل از قاجاریه است که بعداً بدست خواهرزاده حاج آقا محمد به نام سید جلال تهرانی رسید و پس از انقلاب ایشان در پاریس فوت می کند از سر نوشت این سه تار اطلاعی در دست نیست.
۱۰- یک سه تار ساخت یحیی بود که نامش با یحیی تار ساز یکی است. اما قبل از ایشان میزیسته است و مربوط به اوایل دوره قاجاریه است این سه تار بعدها بدست دکتر داریوش صفوت رسید.
۱۱- یک سه تار ساخت اوستا فرج الله بود به نام قلندر که ساز دست منتظم الحکما بود و به این دلیل نامش قلندر بود که خرقه قلندری وصله وصله است کاسه این سه تار یک تیکه چوب توت بود یک تیکه گردو و مساوی و موازی هم نبودند و این تکه ها را بغل هم گذاشته صاف کرده بود در قدیم که ابزار مثل امروز نبود کاری بوده دشوار این سه تار بعدها بدست نورعلی برومند رسید و هم اکنون نزد خواهر زاده اش محمد برومند است. حاج آقا محمد مرد مرتب و منظمی بود و همیشه عبایی بر دوش و عصایی در دست که آمدنش را با تق تق عصایش خبر می داد. از کسانی که محضر او را درک کرده اند عبداله دوامی، محمود کریمی، علی تجویدی، فرامرز پایور، دکتر داریوش صفوت و تنی چند دیگر.
از آثار به جا مانده از ایشان چند نوار ریل در مرکز حفظ و اشاعه ضبط شده که در آن سه تاری نواخته و آواز محمود کریمی در راست پنجگاه همراهیش می کند و آثاری چون صحبت ها و مطالب موسیقی به ضبط رسیده است. وی در آذرماه ۱۳۴۹ فوت می کند و وصیت می کند که او را به نجف اشرف ببرند و در آنجا به خاک سپارند اما در آن روزگار روابط ایران و عراق رو به تیرگی گذاشت و مرزها بسته شد. پیکرش را در ابن بابویه تهران به امانت می گذارند اما پس از گذشت دو سال و سه ماه به دلیل بسته بودن مرز ایران و عراق سرانجام باقیمانده پیکرش را در بهمن ماه ۱۳۵۱ ش در بهشت زهرا در قطعه ۶ ردیف ۱۸۶ شماره ۱۲ به خاک می سپارند.
روحش شاد یادش گرامی باد.
منابع و مأخذ
کتاب گفته ها و ناگفته ها
خاطرات مهدی کمالیان نشر نی – ۱۳۸۱
نوار مصاحبه با مهدی کمالیان – ۱۳۷۳
۱ نظر