گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

ضبط اول کمپانی هنر مستر زویس با صدا برداری مارکوس جوزف کالهرست الکساندر (در سال ۱۳۰۵ ش)

مجموع آثار ضبط شده با این کمپانی ۵۰ روی صفحه یا ۲۵ عدد صفحه می باشد. اولین اثر ضبط شده از صدای قمر در مایه بیات اصفهان یا تار مرتضی خان نی داود است که روی صفحه نوشته شده بیات اصفهان ۱ و ۲ به شماره کاتولوگ ۵ و ۲۱۳۴۳۴-V تار مرتضی نی داود. شعر از سعدی:

مشنو ای دوست که غیر از تو مرا یاری هست

یا شب و روز به جز فکر توام کاری است.

به کمند سر زلفت نه من افتادم

بس که بر حلقه تو گرفتاری است

۶ روی صفحه – ۳ صفحه با تار اعتضاد السلطنه نوازنده روشندل تار که در ماهور و چهارگاه و منصوری می باشد دستگاه ماهور تار میرزا حسن خان اعتضادالسلطنه به شماره کاتولوگ ۲۱۳۴۹۶-V شعر از سعدی:

چشم که بر تو می کنم چشم حسود می کنم

شکر خدا که باز شد دیده بخت روشنم

از آثار جالب این سری ضبط تصنیف شور به شماره کاتولوگ ۹ و ۲۱۳۵۰۸-V بنام ای دست حق ۱ و ۲ به ضبط می رسد که شعر آن از عارف قزوینی است که در حمایت از سید ضیاء طباطبایی است که به کابینه سیاه معروف است:

ای دست حق پشت و پناهت باز آ چشم آرزومندت نگاهت باز آ

این صفحه از طرف دولت پهلوی اول به سرعت جمع آوری شد.

همچنین در یک صفحه به شماره کاتولوگ ۱۱ و ۲۱۳۵۱۰-V در دستگاه سه گاه تضمینی به نام نهاد لشکر دل ۱ و ۲ که به اشتباه نوشته شده نهاد شکر دل از ساخته های علی اکبر خان شهنازی که با صدای قمر و تار نی داود است به ضبط میرسد از آنجا که کمپانی با نی داود قرارداد بسته این است که علی اکبرنمی توانسته بنوازد (اثر را نی داود نواخته است) و یک تصنیف در بیات ترک و آواز از رباعیات خیام استفاده شده به شماره کاتولوگ ۹ و ۸۲۱۴۴۸-V
:

ابر آمد و زار بر سر سفره گریست بی باده گلرنگ نمی شاید زیست

این سبزه که امروز تماشاگه تا سبزه خاک ما تماشاگه کیست

لازم به تذکر است که همین شعر را در سال ۱۳۰۶ نکیسای تفرشی با ویلن ابراهیم منصوری در دستگاه سه گاه می خواند با کمپانی پولیفون می باشد.

ضبط دوم کمپانی پولیفون با برچسب قرمز رنگ ۱۳۰۶

آثار ضبط شده در این سری ضبط ۶۰ روی صفحه یا ۳۰ عدد صفحه می باشد در این سری شاگرد نی داود امیر ارسلان خان درگاهی که می نوازد اولین اثر درگاهی با قمر به شماره کاتولوگ ۴۱۲۹۹-V می باشد قمر در این سری ضبط از اشعار عارف به شماره کاتولگ ۷و۱۳۰۶-V بهار است و هنگام گشت و اشعار ایرج میرزا که تصنیف عاشقی محنت بسیار کشیده به شماره کاتولگ ۳و ۱۴۲۲-V و اشعار امیر جاهد که تصنیف امان از این دل در سه گاه به شماره کاتولگ ۱۳۰۰-V را به ضبط میرساند از نکات جالب ضبط ۲ اثر منحصر بفرد از ویلن حسین خان یا حقی به شماره کاتولگ ۱۱و۴۱۳۱۰-V با صدای قمر و شعری از میرزا عشقی که بیاد او میخواند که در ابوعطا و حجاز است. در این سری ضبط ۲۸ تصنیف و الباقی با آواز و تار ارسلان درگاهی است.

بهروز مبصری

بهروز مبصری

متولد ۱۳۳۶ ساوه
محقق تاریخ موسیقی و نوازنده تار و سه تار

۱ نظر

بیشتر بحث شده است