چوب، عاملی ارزشمند برای ساخت سازها (۲)

در این میان هنرمندان، صنعتگران و سایر اقشار متقاضی این ماده اولیه، دچار مشکلات عدیده ای هستند.به طور مثال هنرمندان و سازندگان ادوات موسیقی که مشخصا در گروه تولید کنندگان سازهای چوبی هستند، نابسامانی واتلاف این ماده مورد نیاز را بیشتر لمس کرده و متاسفانه در بعضی از مواقع راهی به جز استفاده از همین کیفیت نا مطلوب برایشان فراهم نمی شود،البته تعجب آور است که گاهی همین چوب نامناسب نیز یافت نمی شود.

همچنین باید توجه داشت،در سایر بخشهای صنعت که با موادی به نام چوب کار می کنند و بخش عمده ای از ساختار تولید آنها را در بر می گیرد، استفاده از چوبهایی که دارای سستی، باختگی، کرم خوردگی و… می باشد، کاربرد نداشته و اگر مورد استفاده قرار بگیرد قطعا محصول را با مشکلات عجیبی مواجه خواهد کرد.

در اینجا برای جهت دار شدن بحث به عنوان مثال به نوعی مشخص از چوبها اشاره می کنیم تا بتوانیم تشریح بهتری را پیرامون موضوع ارائه دهیم.
چوب درخت افرا به عنوان بهترین نوع چوب مصرفی در ساختمان سازهای گروه خانواده ویولن ( ویلن، ویلن آلتو، سلو، کنتر باس) از اهمیت ویژه ای برخوردار است به طوری که سه قسمت اصلی این بدنه را همچون صفحه زیر، کلافها،و دسته ساز را شامل میشود و اگر ما بدنه خام و اولیه ساز را ملاک قرار دهیم،بیش از ۶۰% مواد مصرفی چوبی را به خود اختصاص می دهد که این مقداری است قابل توجه.

هر چند این نوع چوب در ساختار سازهایی دیگر نیز حضوری چشمگیر دارد از جمله می توان به سازهای باروک، انواع لوت ها، گیتارها و در سازهای شرقی به عنوان نمونه ای از چوب مصرفی در کنار چوبهایی همچون توت و گردو، برای عود، بربط، سه تار و سنتوربکار برده شود.

در هنر ساز گری استفاده از مواد در موقعیتهای تعریف شده باید مبتنی بر اصول و استانداردهای علمی و عملی باشد زیرا که سازنده ساز به میزان اثری که احیا میکند نیازمند به ویژگیهای لازم در مواد تشکیل دهنده محصول بوده و به اعتبار سلامت و صحت اجزاء سازنده است که میتواند محصولی ماندگار و اثر گذار خلق نماید، حال در این راستا به تناسب بهره برداری، مقدار و جایگاه اجرایی سایر مواد، اهمیت موضوع شکل می گیرد.

در نتیجه روند رو به رشد ساخت یک ساز استاندارد،به طور مثال یک ویلون خوب، در گرو چگونگی تمامی مواد مصرفی به همراه دانش کاربری صحیح و علمی آن می باشد.حال خود قضاوت کنید چگونه میتوان در مراحل نخستین تولید یک ساز که چوب نقش بنیادین را ایفا می کند از چنین کیفیتی، سازی مطلوب تولید نمود؟

متاسفانه شاهد این موضوع هستیم که گروهی از سازندگان ساز به علت عدم بضاعت مالی مناسب و یا هر عامل دیگری،به جای تهیه چوب مرغوب از منابع تایید شده در سایر نقاط جهان، روی به سمت فروشندگان کلی چوب آورده و در انبارها و مراکز توزیع آنها در صدد برآورد این نیاز طبیعی هستند.
بسیاری از این چوبها در ظاهر و شکل اولیه خود بسیار تمیز و سالم به نظر میرسند اما بعد از برش دادن و تبدیل آن به قطعات مورد نیاز می بینیم که از درون تغییر رنگ داده و خطوط پوسیدگی در آن ظاهر می گردد.این الوارها در بخش درونی خود به علت ابعاد قطور و ضخیم، نتوانسته اند آب درونی خود را دفع نمایند،بنابراین دچار فساد و تباهی می شوند.

از این رو ساختار چوب دچار دگرگونی و تغییرات تحمیلی مخرب می گردد و چگالی و ایستایی نسبی آن با نوسانات نا مطلوب و ناهماهنگ مواجه می گردد به همین علت برای کاربری در هنر ساز سازی که توام با محاسبه حداقل ها و حد اکثرهاست،کیفیت لازم را نداشته و مساله ساز می شود.

البته ذکر این موضوع لازم است که بدانیم کشور ایران یکی از مهمترین منابع درخت افرا و حتی سایر چوبهای مصرفی در دنیاست که میتوان با برنامه ریزی اصولی از پایمال شدن این ماده ارزشمند جلوگیری نمود تا بدین طریق توسعه کیفیات را در محصولات وابسته افزایش داده و همچنین از خروج ارز نیز کاسته شود.

در صورت امکان اگر شرایط مناسب به لحاظ تهیه، کیفیت و قیمت از منابع داخلی میسر باشد هرگز یک سازنده ساز برای آماده سازی شرایط اولیه اش به بازارهای خارجی مراجعه نکرده مگر به جهت تنوع و یا کیفیت برتر.

به هر تر تیب سازگر موفق کسی است که برای ایجاد محصولی مناسب به تمامی این جوانب پرداخته و در صدد حفظ و ترقی هنر خود باشد واین میسر نمی شود مگر به برقراری و فراهم کردن سازو کاری حقیقی، اصولی و واقعی.