یوهان اشتراوس به آن دسته کوچک از آهنگسازان بزرگ تعلق دارد که در زمان حیات شان، شاهد موفقیتهای بـزرگ خـود بودند و بارها به عناوین مختلف در برابر هزاران تماشاگر برای او جشن گرفتند. یکی از جشنهای بزرگ در روزگار اشـتراوس در سال ۱۸۹۲ بود که به مناسبت پنجاهمین سال نخست کنسرت او در دوممایر (Dommayer) هـیتسینگ وین برپا شد. یـکی از جـراید وین سخنرانی کوتاه یوهان اشتراوس را که به مناسبت این جشنواره بیان کرده بود چاپ کرده که این متن توسط سعدی حسنی، موسیقی شناس فقید ایرانی ترجمه شده است:
«آقایان محترم: (پس از اندکی سکوت) من سخنران نیستم. افتخاری را که امروز نصیب من شده به گذشتگان خـود مدیونم (تحت تأثیر احساسات) به پدرم و به یوزف لانر، (J. Lanner) آنها بودند که به من آموختند چگونه میتوانم این موفقیت را کسب کنم. تنها امکان من این بود که فورم کار آنها را گسترش دهـم.
ایـن تنها کار من بود، کار کوچک من (صدای فریاد جمعیت)، از شما خواهش میکنم به همان اندازه که استحقاق دارم از من قدردانی کنید. من احساس میکنم که بیش از حد به من افـتخار داده مـیشود. (پس از کمی سکوت)… من خیلی صحبت کردم… دیگر چیزی ندارم بمناسبت یکصد و هفتاد و چهارمین سال تولد یوهان اشتراوس.
موسیقی در جهان روی دانوب زیبای آبی
پروفسور ابرهارد وورتسل (Eberhard warzel)
این بیان حقیقی با شکسته نفسی یک هنرمند بزرگ است که اهمیت یوهان اشتراوس را در تاریخ موسیقی روشن میکند؛ «او کامل کننده یک فرم موسیقی است کـه دویـست سـال در این جهان آشفته دوام کـرده و هـنوز هـم با وجود تحولات فرم رقص، بعد از سالهای ۱۹۲۰ دارای ارزش شایسته در جهان موسیقی و رقص است. موسیقی آهنگسازی که خود هیچگاه به آهنگ والس نـرقصیده اسـت. امـروز هم میلیونها مردم با وسایل ارتباطی به مـوسیقی او گـوش میدهند. امّا در زمان یوهان اشتراوس نیز که هنوز وسایل ارتباط جمعی وجود نداشت یک والس شاهکار آفرینشهای زمان خود شـد: «والس دانـوب» و چون اشتراوس رنگها را درست تشخیص نمیداد آنرا «دانوب زیبای آبـی» نامید. (باید دانست که دانوب در هیچ موقع از سال آبی و زیبا نیست! مترجم). او هرگز تصور نمیکرد با این والس بـه چـنان موفقیتی دست یابد که به مناسبت بیست و پنجمین سال ایجاد ایـن والس در سراسر پراتر (محلهای از وین) جشنی بگیرند و کلیه ارکسترهای نظامی وین در آن شرکت جویند.
هفت سال بعد وقـتی یـوهان اشـتراوس وفات یافت ادوارد هانسلیک (E. Hanslik) منقد موسیقی درباره او نـوشت:«… از مـیان صـدها والس معروف تنها یکی از آنها «دانوب آبی» را نام ببریم که به بالاترین درجه شهرت رسـیده اسـت. هـمانطوری که سالها پیش هم نوشته بودم کافی است سه نت اول آن «ر ماژور» به صدا درآیـد تـا همه چهرهها گشوده شود».
والسهای اشتراوس در حقیقت مجموعهای از چهار یا پنج والس کـوچکتر اسـت کـه اغلب دارای یک مقدمه گاهی طولانی سنفونیک است.
والس دانوب آبی نمونه کاملی از والسهای اشتراوس اسـت و چـنین ساخته شده است:
۱-مقدمه در لاماژور (در حقیقت درجه پنجم تونالیته اصلی) و وزن ۸/۶ شروع میشود و شـامل آهـنگ تـغییر یافته نخستین والس است و به وسیله یک پاساژ (Passage) به ریتم اصلی ۴/۳ تبدیل میشود و به کمک یـک سـپتاکورد، به تونالیته اصلی و ماژور وارد میگردد.
۱ نظر