گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

به چه سبکی سنتور بنوازیم؟ (۳)

ابتدا با انتخاب عنوان ” به چه سبکی سنتور بنوازیم ” با تصور اینکه ” سبک سنتور نوازی ” اصطلاحی آشنا و عامیانه ما بین سنتور نوازان است و با گمان این پیش فرض که تعریف “سبک سنتور نوازی ” تقریبا دارای تعریف واحدی در اذهان افرادِ مرتبط با موسیقی است شروع به بحثی پیرامون این موضوع نمودم که هدف آن یاد آوری دیدگاه جدیدی به این مقوله بود.

اما با توجه به اظهار نظر برخی از دوستان آگاه شدم که این واژه یعنی “سبک سنتور نوازی ” شاید تا حدودی بین تنها بعضی از دوستان هنرمند و به ویژه در بین سنتور نوازان جا افتاده باشد و در نتیجه باعث سردرگمی یا عدم قضاوت صحیح بعضی دیگر گردد.

لذا در این قسمت از مقاله پرانتزی بزرگ بین این بحث با اجازه ی دوستان باز می کنم و اندکی راجع به واژه ی “سبک سنتور نوازی ” بیشتر توضیح و شرح می دهم.

اول نگاهی کلی به واژه ی سبک در موسیقی: برخی از عوامل گوناگونی که در طول زمان و مسیر تکامل موسیقی معرف سبک شناخته شده اند به طور مختصر عبارتند از :

۱- روشهای تدوین موسیقی در زمانهای مختلف در تاثیر گذاری و تاثیر پذیری از جامعه مانند سبک رومانتیک ، کلاسیک ، مدرن و غیره.

۲- سبک در نوازندگی و خوانندگی که به مجموعه ای از آداب و رفتار و در نهایت به طریقه ی ارائه ی یک اجرا گفته می شود.

۳- مجموعه ابداعاتی که یک آهنگساز در طرز بیان افکار و احساسات خود وارد می کند و بکار می گیرد.

حال بررسی عواملی که می تواند در سنتور سبک شناخته شوند :

بطور کلی جایگاه یک نوازنده در دوره ی زمانی خاص که منجر به تاثیر پذیری او از جامعه ی زمان خود و اتفاقات و رویدادهایی که ممکن است منجر به تغییر مشی کلی یا جزئی یک نوازنده شود و امکاناتی که برای آن نوازنده در آن دوره ی زمانی وجود داشته می تواند باعث بوجود آمدن شیوه ای خاص و منحصر به فردی برای نوازنده گردد که ما آنرا به نام سبک می شناسیم مانند :

۱- نوع سنتوری که در آن زمان معمول بوده ( با در نظر گرفتن کیفیت و دیگر مشخصه های ساز)

۲- نوع و مدل مضراب ساخته شده که باعث تغییر در نحوه ی مضراب زدن و در نتیجه تغییر صدای حاصله می شود.

۳- امکانات صوتی موجود و در دسترس برای یک نوازنده برای دقت هر چه بیشتر در صدای ساز خود و رفع عیوب صدا.

۴- نوع مضراب زدن و چگونگی صدا گرفتن از ساز (مثل بی نمد یا با نمد زدن ساز )

۵- استفاده از تکنیکهای خاص مضرابی ( مثل دراب، تکیه، ریز و … ) برای تغییر در چگونگی بیان مطلب.

۶- استفاده از تکنیکهای مختلف غیر مضرابی مثل خفه کردن صدا با دست و …

۷- کیفیت و چگونگی درک موسیقی ایرانی ( ردیف و … ) و طریقه ی بیان آنها بوسیله ی ساز.

اما چرا میگویند سبک استاد پایور یا مشکاتیان یا … ؟

در شیوه ی نواختن اساتید روشن و مبرهن است که لحن ساز آنها و طریقه ی نواختن و صدا دهی ساز آنها با یکدیگر متفاوت است که می توان آنها را از هم باز شناخت. امروزه این اصطلاح عامیانه “سبک سنتور نوازی ” مفهوما بدین معنا است :

تفاوت مشخصه های یاد شده ی بالا که قابلیت تمییز را به شنونده می دهد. به طور مثال سبک استاد پایور یعنی :

– به طور کلی طریقه ی نواختن ایشان ( از نظر تکنیکی و استیل و … )

– سلیقه ی ایشان در انتخاب ساز و نحوه ی صدا گرفتن از ساز

– لحن ساز ایشان در بیان ردیف و قطعات

– نوع موسیقی و گستره ی متنوع قطعاتی که مینوازند

حال طبیعی است مقیاسی که سبک در تعریف کلی دارد و سایه ی عظیمی که در طول حدودا بیست قرن بر سر موسیقی جهان انداخته نمی توان با معرفه ها و مشخصه های سنتور نوازی (در کشور ما که عمر آن تقریبا صد سال است ) به راحتی تطبیق داد و قیاس کرد مگر در همان چند مورد اندک که در بالا ذکر آنها گذشت.

پس با بررسی کلی بین سبک با تعریف کلی آن و سبک سنتور نوازی شاید بتوان اقرار کرد که عواملی که در تعریف سبک سنتور نوازی مؤثر هستند نسبت به مقیاس کلی سبک آنقدر جزئی هستند که اصلا به این مشخصه ها نمی توان نام سبک نهاد، که این نظریه دور از حقیقت هم نیست و نظر خود من هم موافق با این ایده است.

اما آنچه که ما امروز داریم همین عوامل یاد شده است و ما (سنتور نوازان) به علت وجود همین تفاوتهای اندک بین شیوه ی سنتور نوازی اساتید، هر کدام از شیوه ها را اصطلاحا (به درست یا به غلط) سبک نوازندگی آن اساتید می گوییم.

سامان ضرابی

سامان ضرابی

دیدگاه ها ۶

  • besyar ali bod
    ketabe darvish khane shomaro motale~ kardanm hamrah ba cd besyar zibay sarkar .
    besyar lezat bordam , faghat mikhastam khahesh konam keh lotfan to ketab rahnamaee befarma~d keh santori keh bahash cd por kardit dar che meghyase toner kok shodeh chon besyar mohem ast keh honar amoz betoneh santoresho ba cs kok bekoneh keh dar yad giri besyar mohem ast.

    ba tashakor
    mehdi

  • سلام مهدی
    از توجه شما به این اثر ناچیز سپاسگذارم
    اگر نظر من را بخواهید کلا نسبت به اینکه هنرجو گام به گام با سی دی بنوازد خیلی موافق نیستم و معتقدم هنرجو سی دی های موسیقی را جدا گوش دهد و ساز خود را جدا تمرین کند.(مخصوصا برای ساز سنتور که تغییر کوک آن از یک سی دی به سی دی دیگر به این راحتی ها مقدور نیست)
    اما برای اطلاع شما و دیگر دوستان علاقه مند به این موضوع خدمتتان عارضم من این قطعات را با سنتور سل کوک ،کوک دیاپازون،۴۳۵ نواخته ام. علت اینکه با کوک استاندارد ۴۴۰ نزدم این است که بهترین سنتوری که دارم در کوک ۴۴۰ به راحتی سیم پاره می کند و مجبور بودم که ۴۳۵ کوک کنم.

  • با سلام
    خسته نباشی
    خواهش میکنم یه تعدادی کلیپهای تصویری از نواختن سنتور رو برام ارسال کنید
    زاویه ی دوربین حوری باشه که کلیه ی سیمهای سنتور مشخص باشه

بیشتر بحث شده است