گفتگوی هارمونیک
«سلوک» اثری است به آهنگسازی «نفیسه غلامپور» که بخش آواز این اثر توسط «امیر اثنی عشری» اجرا شده است. مایه اصلی کار بیات ترک انتخاب شده است اما در شیوه آهنگسازی «سلوک» از برخی فنون موسیقی قدیم ایران استفاده شده است. با توجه به بستر مشترک فرهنگی ایران قدیم با حوزه‌های فرهنگی همسایه این نوع آهنگسازی تا حدی به موسیقی عثمانی نزدیک می‌شود. در این اثر موسیقی سازی به صورت مشهودی در الویت است و تکنوازی‌های پر تعدادی در بخش‌های مختلف آن گنجانده شده است. نوشته ای پیش رو دارید، توضیحات آهنگساز این اثر است در مورد ساخت این آلبوم:
ایده ی اولیه ی این کار مربوط به پایان نامه ی کارشناسی ارشدِ نگارنده است، به راهنماییِ اساتیدِ ارجمندم آقای دکتر ساسان فاطمی و آقای امیر اسلامی. پیش از آن، چند سالی بود که موسیقیِ قدیمِ ایران و کشورهای اطراف را مطالعه می کردم و ایده های استادِ بزرگوار، آقای دکتر ساسان فاطمی در موردِ بازیافتِ مصالح و روشهای آهنگسازی در موسیقیِ قدیم برایم بسیار جالب و الهام بخش بود و بسیار علاقمند بودم که بتوانم به طورِ عملی آنها را در آهنگسازی به کار ببندم. مبحثِ ریتم و فرم برایم جذاب تر بود؛ از همین روی، با الهام از روندِ سوئیت مانندِ یک نوبتِ مرتب، شروع به طراحیِ یک پروژه شاملِ مجموعه ای از قطعات کردم که ساختار و روندی مشخص داشته باشند و از اصولی که تعریف می کردم، پیروی کنند.
به این ترتیب، قسمتِ اعظمِ بخشِ بیات ترکِ این آلبوم شکل گرفت. پس از اجرای پایان نامه در بهمن ماه ۱۳۹۳، به بازبینیِ کار پرداختم و بخشِ مفصلِ دشتی، شامل تصنیفِ وصال، ساز و آوازهای سلوک و قطعه ی پرواز را به کار اضافه کردم. برای ارتباطِ منطقی و روان بین بخشِ اضافه شده و بخشِ از پیش ساخته شده، ویرایش هایی در قسمتِ بیات ترک، هم در تنظیمِ قطعات، هم در روندِ ملدی و وصل و ارتباطِ قطعات به هم انجام دادم و در نهایت به ترکیبِ حاضر رسیدم.
لازم می دانم یادآوری کنم که ایده های اصلیِ برگرفته از موسیقیِ قدیم (منظور موسیقیِ ایرانی در دوره ی تیموری است) در اثرِ حاضر، مربوط به مبحثِ فرم و ادوارِ ایقاعی است و اگرچه مدگردی هایی در طول کار انجام شده، اما در مرکز توجه نبوده است. البته یکی از ویژگی هایی که در نظر داشتم این بود که سرتاسر آلبوم در بسترِ دوگانه دشتی/بیات ترک قرار گیرد؛ به طوری که مدِ برجسته و تنهایی به نامِ دشتی یا بیات ترک در آن مطرح نباشد یا به عبارت دیگر، دشتی اش خیلی دشتی و بیات ترک اش فقط بیات ترک نباشد و به شکلی پیش رود که گویی هر لحظه دشتی اش صدای بیات ترک می دهد.
در ضمن، در تمامِ موارد، رویکرد به ایده های ذکر شده، ذوقی بوده است؛ یعنی در عین حال که سعی شد تا چارچوبِ فرمال و ریتمیک حفظ شود و اصولی باشد، آهنگساز این جسارت را به خرج داد که گاهی تبصره هایی به کار اضافه کند یا در مواردی از الگوهای سفت و سخت فرار کند. مثلاً در مواردی که گردشِ ملدی ایجاب می کرد، جمله یا عبارتِ ملدیک لزوماً سر جای تعیین شده از دورِ ریتمیک شروع یا تمام نشود یا گاهی روندِ تکراریِ به کار گرفته شده شکسته شود و تکرار با واریاسیون به کار رود و از این دست.
۱ نظر