سجاد پورقناد
استاد حنانه فرم موسیقی را با مِتُدِ ایتالیایی و از روی کتابِ جولیو باس (تئوریسین، کمپوزیتور و اُرگ نواز ایتالیایی) تدریس می کردند. این کتاب را هم خودشان از زبان ایتالیایی ترجمه کرده و بصورت دستی تایپ کرده بودند که بصورت زیراگس در آن سالها تکثیر و در اختیار امیر علی حنانه و من و سپس بقیه شاگردانشان قرار گرفت. البته جلد اول (شامل عناصر ریتمیک در ملودی و پیوند شعر و موسیقی) و جلد دوم (شامل موتیف، نیم جمله، جمله و پرییود موزیکال) بعدها یعنی در سال ۱۳۷۳ توسط انتشارات چنگ (با سانسور بخشی از مقدمه مترجم کتاب که توسط استاد حنانه نوشته شده بود!) چاپ شد. این کتاب در اصل در شش جلد است.
دوره های ساز شناسی و اُرکستراسیون را با مِتُدِ شارل کوکلَن تدریس می کردند که این کتاب را نیز خودشان از زبان فرانسه به فارسی ترجمه کرده بودند.
این کتاب در آن زمان و حتی حالِ حاضر از بهترین و کاملترین کُتُبِ معتبر اُرکستراسیون بوده و خیلی کامل و جامع و مانند یک دائره المعارف است و تقریباً تمام جزئیات اُرکستراسیون و تکنیک های مربوط به ساز بندی در حد کمال و همراه با مثال هایی مفید از آثار آهنگسازان برتر جهان در آن به خوبی تشریح و تحلیل شده اند.
ذکر این نکته نیز لازم است که استاد حنانه اولین شخص در ایران هستند که کتابی در خصوص اُرکستراسیون و آن هم بهترین کتاب را در این رابطه به زبان فارسی ترجمه کرده اند و جلد اول این کتاب را با هزینه شخصی خود در سال ۱۳۴۳ منتشر کردند. جلد دوم آن هم سال ها بعد در سال ۱۳۵۹ توسط کانون موسیقی چنگ چاپ گردید که از روی همین کتاب نیز به هنرجویان نسل قبل از ما در دهه های چهل و پنجاه در هنرستان عالی موسیقی، سازشناسی را تدریس می کردند.
کُنترپواَن را هم ایشان مطابق با مِتُد شارل کوکلن و با ترجمه خود درس و جزوه می دادند. هارمونی قرن بیستم و همچنین تکنیک های موسیقی دوده کافونیک را هم کار کردند.
شیوه موسیقی دوده کافونیک را از روی دو کتاب تخصصی که یکی را با گرایش هوموفونی و دیگری را با گرایش پولی فونی بود تدریس کرده و جزوه می دادند.
یکی از کتاب هایی که منبع تدریس ایشان در خصوص موسیقی دوده کافونیک بود، نوشته اِرنِست کرنک آهنگسازِ مطرحِ قرن بیستم (داماد گوستاو مالر) بود.
نام نویسنده کتاب دیگر را الآن بخاطر نمی آورم. ولی هنوز جزوه های درسی کلاسم را با ایشان در این رابطه و دروس تخصصی دیگر را پس از گذشت سالها حفظ کرده و دارم. دیگر اینکه مطالب و مباحثی همچون موسیقی قدیم ایران و آشنایی با اصطلاحات موسیقی آن دوره در موسیقی قدیم ایران و تئوری های خودشان در این رابطه و مباحثی چون: ادوار ایقاعی، ابعاد موسیقی، تقسیمات و انواع و اقسام ذوالاربع و ذوالخمس، انواع دائره یا همان مقام در موسیقی قدیم ایران و… همچنین تئوری های خودشان در رابطه با موسیقی کنونی ایران، آرمونی و پولی فونی ابتکاری شان بر مبنای مُد های موسیقی ایران که دست آورد خودشان و حاصل سالها تلاش علمی و عملی خود اُستاد در کُمپوزیسیون بود را با استناد به آثارشان اغلب بر روی پیانو اجرا کرده و به صورتی جذاب تحلیل و تشریح کرده و از روی پارتیتور بخوبی توضیح می دادند.
در خصوصِ آموزش هارمونی در نزد ایشان گفتید که استاد حنانه با وجود آنکه با دیگر مکاتب آموزشِ هارمونی از قبیل فرانسه، آلمان و ایتالیا هم آشنایی داشتند، آموزشِ هارمونی را با مِتُدِ مکتب آموزشی روسیه یعنی با کتاب ریمسکی کُرساکُف را به شیوه های دیگر ترجیح می دادند. با توجه به اینکه می دانیم ایشان خودشان از تحصیل کردگان موسیقی در واتیکان بودند، به چه دلیلی دانستن مِتُدِ مکتب روسیه را برای تدریس در آموزش هارمونی در ایران ترجیح داده و در الویت می دانستند؟ به نظر شما علت در چه بود؟
علت اصلی اش همانطور که گفتم این بود که این شیوه آموزش هارمونی مطابق با مکتب آموزش روسیه با فرهنگ ما در ایران سازگارتر است و بهتر جواب می دهد. من هم خودم این را شخصاً در تدریس تجربه کرده ام.
استاد امیر اهنگ به یقین بخشی از تاریخ موسیقی ایران هستند ،.
باعث افتخار بنده هست که شاگردی ایشون را داشته ام
درود و سپاس فراوان ….
بسیار آموزنده و جالب بود جناب آهنگ عزیز.به خصوص مطلب جالبی که در مورد تدریس سبک دوده کافونیک توسط استاد حنانه فرمودید.و البته دقت و موشکافی استاد در مورد موسیقی ایرانی بسیار قابل ملاحظه و جالب توجه است.این که از برآیند تمام این تجربیات به راه حل های چندصدایی موسیقی ایرانی رسیدند بسیار با ارزش است.
از توجه و لطف شما هنرمند عزیز و دوست گرامی، جناب آقای محمد رضا امیر قاسمی ممنون و متشکرم.
ارادتمند
امیر آهنگ
همیشه یاد آن روزهای پنجشنبه هستم که بعد از کلاس با هم قدم میزدیم
بله جناب آقای امیر علی حنانه. یادمه یک شب هم در همون ایام در زمستان سال ۶۶ من در سن ۱۸ سالگی و شما در سن ۱۶ سالگی که تهران هم از طرف عراق موشک باران می شد، بعد از اتمام کلاس درس پدر بزرگوارتان با هم در شهرک اکباتان قدم زدیم و کلی صحبت کردیم. بطوریکه گذشت زمان را متوجه نشدیم و ساعت از ۱۲ شب گذشت و استاد مرتضی حنانه که از غیبت طولانی شما نگران شده بودند، خود از منزل بیرون آمده و بدنبال شما آمدند و وقتی ما دو نفر را پیدا کردند با آن اُبهت بی نظیرشان و فقط با نگاهی به ما دو نفر …….. بطوریکه هر دومون خیس عرق شدیم و از بی خیالی خودمون خجالت کشیدیم و سپس ایشان با مهربانی هر دوی ما را به منزل دعوت کردند و به من هم گفتند دیر وقته تو هم راهت دوره و امشب بیا در منزل ما بخواب و صبح به منزل تان برو. یادش بخیر چه زود گذشت انگار همین دیروز بود.
بدترین متد دوبوفسکی.خیلی ضغیف و بی روح
ندا خانم متد دوبفسکی در هارمونی بسیار عالیه. ولی هر معلمی نمی تونه اونو خوب درس بده. متد هر چقدر هم خوب باشه بدون معلم خوب نمیشه یاد گرفت. شما بدان در ایران فقط تعداد اندکی مدرس مسلط هارمونی برای تدریس خوب هارمونی اونم متد دوبفسکی داریم که یکیش جناب استاد امیر آهنگ و دیگری استاد مسعود ابراهیمی هستند. محد رضا تفضلی هم بد نیست البته. اما به اندازه اون دو استاد قبلی که گفتم مسلط نیست. من شاگرد هر سه شون بودم. ولی از همه شون بهتر امیر آهنگ هستند. ایشان تمام متدهای هارمونی را با متدهای مکاتب انگلیس و آلمان و فرانسه و آمریکا و روسیه و ایتالیا و غیره مسلط هستند و بسیار ساده و روان و شیرین هارمونی را تدریس می کنند. بطوریکه انسان لذت می بره و دیگه هارمونی بی روح نیست و بسیار جذاب است در تدریس جناب آهنگ
ندا خانم!!! حد و حدود خود را بدانید. شما در جایگاهی نیستید که بخواهید در مورد متد های هارمونی خصوصا متد هارمونی دوبفسکی که آن را چهار پروفسور و پداگوژ درجه یک دنیا نوشته اند نظر داده و حکم صادر کنید! هزاران نفر با همین کتاب هارمونی را آموخته اند و تعدای از آنها هم اکنون از بزرگترین آهنگسازان جهان می باشند.
متد دوبوفسکی بی دلیل طویل است.در زمان اتحاد شوروی هرچی کتاب قطور بود بیشتر پول داده میشد.دوبوفسکی همین حکایت است.بهترین کتاب هارمونی که در تمام مدارس،طراز اول جهان تدریس میشه کتابهای هیندمیت و تورک هست.در فرانسه و بلژیک البته کوکلن هنوز با اهمیت است.ولی هیندمیت عالیه
معلم قدیمی کاملا مشخصه که شما هارمونی دوبفسکی را نخوانده اید واطلاعی ندارید از محتوای آن. شما که ادعا دارید این متد بی دلیل طویل است آیا می توانید آن فصل ها و مباحثی را که بنظرتون بی دلیل در این کتاب آمده است را بطور فنی و تخصصی ذکر کرده و همچنین بطور مستدل بی دلیل آمدنش را در این کتاب ذکر کنید؟ این مورد که که می گویید در زمان اتحاد شوروی به کتاب قطور تر پول بیشتری می دادند زاییده ذهنیت خودتان است. چنین چیزی نبوده است. در حکومت کمونیستی هیچ امتیازی به طویل تر بودن و قوی تر بودن و بلند تر بودن و چاقتر بودن و ……….. قایل نبو دند و حکومتشان بر مبنای مساوات و برابری بود و به همین دلیل تفاوتی بین یک دانشمند و یک کارگر و یک متخصص و حتی کسی که بیشتر زحمت می کشد و مفیدتر است از لحاظ مالی قایل نبودند و بهمین دلیل هم حکومت شوروی سقوط کرد. در ضمن جناب استاد امیر آهنگ به متد هیدمیت هم مسلط اند و همچنین تورک را هم می دانند. اصلا به هیچ متدی هم تعصب ندارند چون همه را پیش اساتید مختلف کار کرده و تدریس هم کرده اند. ولی ایشان تشخیص داده اند که دوبفسکی بهترین متد برای تدریس هارمونی در ایران و در حال حاضر است. موضوع دیگری هم که در اینجا نوشتید و ادعا کردید در تمام مدارس طراز اول جهان هیدمیت و تورک تدریس میشه کذب محض است زیرا اطلاع کامل داریم بر اینکه در هر جای دنیا مکتب آموزشی خود را دارد و کتاب های خود را هم تدریس می کنند. برای مثال در آمیکا بیشتر متد هارمونی والتر پیستون تدریس میشه نه هیدمیت! در روسیه و کشورهای سابق اتحاد شو.روی هنوز دوبفسکی تدریس میشه و بسیار خوب جواب داده است. معلم قدیمی فکر شما بسیار قدیمی است و از دنیا اطلاع درستی ندارید عزیز!
کتاب هارمونی نوشته دوبفسکی کامل است نه طویل. کتاب هارمونی هیندمیت خیلی نا کامل و آماتور و برای کسانی است که می خواهند هارمونی را در حد آماتور و کلی یاد بگیرند. خود جناب آقای مهران روحانی که از روی کتاب هارمونی نوشته هیندمیت با شاگردانش کار می کنند در مصاحبه ای که چند سال پیش با نشریه گزارش موسیقی و با سروش ریاضی داشتند اذعان داشتند که هارمونی هیندمیت را در عرض یکسال با شاگردانشان تموم می کنند ولی بعد از اتمام دوره هارمونی به شاگردانش می گویند که تو از هارمونی فقط ه را یاد گرفتی! و همین حرف نشان از این دارد که کتاب هیندمیت جامع و کامل نیست. ولی کتاب هارمونی نوشته دوبفسکی ترجمه مسعود ابراهیمی عالی است و جامع و کامل. و طویل بودنش هم به علت جامع بودنش است.
من سالها پیش نزد جناب آقای مهران روحانی متد هارمونی هیندمیت را بطور کامل و با موفقیت به پایان رساندم. ولی در مواجهه با استاد امیر آهنگ و وقتی چند قطعه از جمله یک کرال از یوهان سباستیان باخ را داد آنالیز کنم و من این قطعات را به خیال خودم براحتی آنالیز کردم و وقتی برگه ها را به جناب آقای امیر آهنگ دادم نگاهی گذرا کردند و خنده ایشان را هیچگاه از یادم نمی ره که اول دلیلش را نفهمیدم ولی پس از اینکه خودشان برایم شروع به نوشتن آنالیز و همراه با توضیحات بیشتر کردند من تازه متوجه شدم که هنوز هیچ چیز از هارمونی نمی دونم و متد مکتب روسیه یعنی کتاب دوبفسکی را با ایشان کار کردم و تازه فهمیدم هارمونی یعنی چی! هارمونی نوشته دوبفسکی بی نظیر و شاهکار است و خیلی جامع و کامل بطوریکه با آموزش دیدن آن یک موسیقی دان درک درستی از هارمونی پیدا میکند و بی خود نیست که در روسیه آهنگسازان اینقدر قوی هستند چون این کتاب را کار کرده‌اند
معلم قدیمی شما برو با همون قدیمی بودن و به سبک قدیم کار کن. ما هم امتخاب خودمون را کردیم و اونم هارمونی دوبفسکی است. دلایلی که شما در مورد رد کردن این کتاب بسیار با ارزش گفتید بیشتر شبیه جوک و مزاح است. شما یه دلیل تخصصی هم نتوانستی بیاری برای رد کردن این کتاب و متد! شما چطور انتظار داری هارمونی ای که به مدت سیصد سال در غرب پشتوانه آثار موسیقی بوده طویل نباشه؟ هارمونی تونال حضوری بیش از سه قرن در قطعات موسیقی آهنگسازان دنیا داره و امثال شما می خوان این هارمونی را در پنجاه صفحه و یه دوره یک ساله یا حتی شش ماهه درس بدن و دل شاگردا را هم خوش کنند که بله شما هارمونی را کامل یاد گرفتید! این خودش یک کلاهبرداری بزرگ است و علت عقب موندن موسیقی ما همینه دیگه. برای یادگیری هارمونی بطور کاما باید نزد یک استاد خوب مانند ایر آهنگ و یا مسعود ابراهیمی رفت و سه سال کار کرد. اونوقت میشه گفت هارمونی را بلدی.
آقای معلم قدیمی اسم از تمام مدارس طراز اول جهان بردی دلی نگفتی کدام مدارس و نامشان را نبردی. احتمالآ شما نمی دانید که کنسرواتوار چایکوفسکی مسکو از بهترین مدارس موسیقی جهان است و در این کنسرواتوار هارمونی را بر اساس متد مکتب روسیه یعنی کتاب دوبفسکی تدریس می کنند هنوز. در بسیاری از مدارس موسیقی و کتسرواتوارهای کشورهای بلوک شرق اروپا نیز از قبیل رومانی و لهستان و مجارستان و…… هارمونی را بر اساس متد مکتب روسیه یعنی کتاب دوبفسکی درس می دهند کتاب هارمونی نوشته دوبفسکی حتی سالها پیش به زبان چینی هم ترجمه شده است و در آنجا هم در بسیاری از مدارس موسیقی تدریس می‌شود. شما اطلاعات خیلی کمی داری و اطلاعاتت خیلی ناقص و قدیمی است دوست گرامی
دوستان عزیز به نظرات احترام بگذارید.دور از ادب است این برخورد با پیشکوستان.جناب معلم و همکار قدیمی شما را دعوت به مطالعه کتاب دوبوفسکی میکنم.حتما نظرات شما تغییر میکند.دوستان سعه صدر از ادب میاد.در برخورد با بزرگترها مودب باشید.سپاسگزارم.
امیر آهنگ