سجاد پورقنادجمعه ۲۴ آذرماه جشنواره چهارم نوای خرم، در تالار وحدت تهران اختتامیه خود را با استقبال پر شور علاقمندان موسیقی برگزار کرد. آنطور که در فراخوان این جشنواره نوشته شده است، هدف برگزاری این جشنواره «حفظ و گسترش فرهنگ اصیل و فاخر ایرانی و همچنین ارتقای نگرش هنری نسل جوان از طریق شناخت آثار اساتید گذشته و تاثیر گرفتن از نمونه‌ها و الگوهای موجود در موسیقی ایرانی» است و چنانکه انتخاب قطعات مسابقه در دوره های مختلف این جشنواره نشان می دهد، تلاش بر این است که محوریت آثار این جشنواره بر اساس اجرای تصانیف همایون خرم و در کنار آن، چند همکار ویلنیست او در برنامه گلها باشد.
اختتامیه جشنواره چهارم نوای خرم، به شکلی تحسین آمیز، باشکوه و منظم برگزار شد، به صورتی که در کمتر جشنواره ای شاهد این نظم (آن هم با حضور تعداد بسیار زیادی از گروه سنی کودکان و نوجوانان) بوده ایم. مدیریت این جشن بزرگ نقطه قوت مهم جشنواره خرم در دوره های مختلف و مخصوصا جشنواره چهارم بوده است. در کنار این نقطه قوت نیز باید به جذب تعداد بی شماری از شرکت کنندگان اشاره کرد که هر سال در این جشنواره به رقابت می پردازند؛ این شرکت کنندگان جوان از سراسر کشور در این جشنواره حضور می یابند و در هر دوره شاهد روی کار آمدن کودکان و نوجوانانی با توانایی های تحسین برانگیز و گاه شگفت آور هستیم.
با این توصیف گردانندگان جشنواره خرم، در همین چهار دوره هم تا حد قابل توجهی به اهداف خود رسیده اند و شاید نیاز به ارتقای سطح موجود را احساس نکند (۱) اما یک واقعیت (مخصوصا در جشنواره چهارم) قابل رویت بود و آن رشدِ کیفیت اجرایی شرکت کنندگان بود.
این وضعیت جدید نیازمند ایجاد تغییراتی اساسی در جشنواره خرم است که به گمان نگارنده می تواند جشنواره را وارد سطحی حرفه ای تر و پیشرفته تر بکند؛ در این زمینه پیشنهاد می شود:
۱- قطعات مسابقه دقیقا معرفی شده و به صورت نت شده در وب سایت جشنواره قرار بگیرد و تنها همین قطعات مورد ارزیابی داوران قرار بگیرد. با این روش رای داوران منطقی تر و عینی تر داده می شود و به اعتراضات احتمالی هم با سادگی بیشتری می توان پاسخ داد. (۲)
۲- قطعات ارکستری به صورت کاملا تنظیم شده، به همراهی پارتیتور و پارت نوازندگان، روی سایت جشنواره قرار گرفته و داوری دقیقا بر اساس آنها صورت بگیرد. (۳)
۳- رده بندی سنی حذف شده و به جای آن امتیاز ها بر اساس سطح بندی قطعات طراحی شود. (۴)
امید است با به اجرا درآمدن این سه پیشنهاد، جشنواره خرم بیش از پیش در اعتلای موسیقی کلاسیک ایران بکوشد.
پی نوشت
۱- در فراخوان جشنواره های نوای خرم به جز تغییرات کوچکی مانند استفاده از آثار تعداد بیشتری از آهنگسازان، تفاوت چندانی با جشنواره های قبل دیده نمی شود؛ این اتفاق شاید بتواند تاییدی بر این عقیده باشد که گردانندگان این جشنواره، وضعیت فعلی را ایده آل دانسته و نیازی به ارائه راه کارهای جدید را احساس نکرده و طرحی برای چشم انداز های آتی نداشته باشند.
۲- قطعات جشنواره خرم تماما از آثار چند ویولنیست حرفه ای (به جز روح الله خالقی که ویولنیست غیر حرفه ای بوده است) انتخاب شده که تقریبا کلیه آثار این افراد، شامل ترانه ها (و به گفته ای دیگر، تصانیفی) است که برای نوازندگی ساز تکنواز طراحی نشده است و به همین دلیل بعضی از این قطعات برای اجرای یک ساز بسیار آسان هستند و همین سادگی باعث می شود، بیشتر شرکت کنندگان به راحتی از پس اجرای آن برآمده و داوری را برای انتخاب برترین ها با چالش مواجه کنند، در حالی که اگر این قطعات از طرف موسیقیدانان تیم برگزاری، به شیوه ای تنظیم می شدند که از نظر نوازندگی، قدرت اجرایی خاصی می طلبیدند، به راحتی می شد عدالت را در سطح بندی تکنیک و ادیشن نوازندگان رعایت کرد. البته در جشنواره خرم گاهی نوازندگان خود دست به تنظیم های خلاقانه ای زده اند که این ابتکار نیز جای تحسین دارد و می تواند در بخش مجزایی مورد ارزیابی داوران قرار بگیرد.
۳- جریان تنظیم این آثار توسط افراد خبره (همچون تنظیم این قطعات برای سازهای مختلف) می تواند خدمت بزرگی به میراث با ارزش هنرمندانی مانند همایون خرم، علی تجویدی، مهدی خالدی و… باشد که آثارشان به ندرت با چندصدایی و ارکستراسیون قابل قبولی به اجرا و ضبط رسیده است. این پارتیتور ها (اگر واقعا توسط افراد خبره تنظیم شود) می تواند میراثی به عمر قرن ها برای این جشنواره باقی بگذارد و ارزشی بیشتر از خدمت به یک نسل داشته باشد.
۴- سالهاست که در اروپا و آمریکا شاهد برگزاری جشنواره هایی هستیم که برندگان اول تا سوم آنها از میان کودکان و نوجوانان بوده است و به همین دلیل در جشنواره های موسیقی حرفه ای بسیاری از کشورها، به کلی گروه سنی کنار گذاشته شده است. در ایران هم اخیرا مسابقه مگتان با این روش برگزار شد. در چند جشنواره خرم نیز نمونه هایی از استعداد های درخشان در گروه سنی کودک و نوجوان دیده شده است و جا دارد گروه سنی حذف شده یا نهایتا در امتیاز دهی داوران نیم نگاهی به آن شود.
۱ نظر