«پیانوی ایرانی» چیست؟ اجرای محتوای دستگاهها و چهارمضراب و رنگ و … با پیانو، همان که مشهورترین نمایندگانش مرتضی محجوبی و جواد معروفیاند یا همان که اگر قدری بیشتر با تاریخ موسیقی آشنا باشیم نامهایی چون مشیرهمایون شهردار، حسین استوار، سیروس شهردار و حتا اردشیر روحانی را نیز دربر میگیرد. این شبه تعریف تا زمان افول این شکل از پیانونوازی در میانهی قرن حاضر کافی مینمود. هویت اصطلاح در برابر «پیانوی کلاسیک» قرار میگرفت و جز موارد مرزی بسیار خاص برای بیشتر شنوندگان معلوم بود که چه چیزی پیانوی ایرانی است و چه چیزی نه.
امروز اما از شاخهی اصلی تنها شعلهای کمنور در صحنهی موسیقی ایران باقی مانده؛ یکی دو راوی و به ندرت نوازندههای جوان فعال. در پرتو ناپدید شدن این سبکها از سلیقهی روز و تغییرات دیگر اصطلاح «پیانوی ایرانی» دیگر تضادی را به اندازهی گذشته به خاطر نمیآورد. تعریفش از نواختن موسیقی کلاسیک ایرانی با پیانو به ساختن قطعه با الهام از/براساس تمهای ایرانی، بعضی مدها، بعضی فیگورها و ریتمهای ایرانی و … توسعه یافته است. درنتیجه آثاری که روزگاری «پیانوی ایرانی» محسوب نمیشدند، مثلا «پروانه»ی ملیک اصلانیان یا «شهرزاد» علیرضا مشایخی، حالا ممکن است بسته به بستری که در آن ارائه میشوند پیانوی ایرانی خوانده شوند.
آلبوم «شب پیانوی ایرانی» گروه آیکات به روشنی بازنمای همین وضعیت است. طیفی از رویکردهای متفاوت را میتوان در آن دید. از کیان امامی و زبان تداعیگر شاخهی اصلیاش (مخصوصا «در جستجوی خاطرات از دست رفته»، «درمانده در تاریکی» و «به وجد آمده») گرفته تا سامان شاهی و سرک کشیدن مستقیم به ذخیرهی ملودیک گوشههای ردیف و زبان هارمونیک بسیار آشنازدایی شده نسبت به شاخهی اصلی و باز تا «ادراک» و «فوگ و تانگو»ی بدون نشانههای ظاهری از آفرین منصوری و «سوناتین» با ریتم وامگرفتهشدهاش و از آنجا تا «سفر به درونِ» دورتر از دیگران، همه و همه جنبههای مختلفی از همان قلمروی وسیعشده را به نمایش میگذارند. گرچه تمامی پهنهای که (گاه) به مسامحه زیر چتر این نام جمع میشود در این آلبوم یک جا گرد نیامده، اما خودِ دامنهی آن به قدر کافی بزرگی تغییری را که روی داده باز میتاباند.
نویز
***
گفتگوی هارمونیک:
آلبوم «شب پیانوی ایرانی» اثری از گروه آیکات است. این مجموعه که شامل قطعاتی برای پیانو سولو است، حاصل همکاری پنج آهنگساز ایرانی مقیم کانادا شامل مازیار حیدری، سامان شاهی، کیان امامی، آفرین منصوری و پویا حمیدی است. آثاری که در این آلبوم می شنویماز نظر سبکی در دسته موسیقی معاصر کلاسیک جا میگیرد، اما برخی قطعات بسیار تحت تاثیر موسیقی ایرانی و ردیف نوازیهای ایرانی هستند. این مجموعه توسط موسسه فرهنگی هنری پردیس موسیقی معاصر به انتشار رسیده است.
مرور آلبوم «شب پیانوی ایرانی»
پنج شنبه ۱۹ بهمن ۱۳۹۶
، توسط:
آروین صداقت کیش

آخرین ارسالها
- نگرشی به تجدد طلبی در هنر و فرهنگ ایرانِ قرن بیستم (XIX)
- «شیوهی نوازندگی» در موسیقی ما چه معنایی دارد؟ (I)
- جمال الدین منبری پس از سالها سکوت به روی صحنه می رود
- موسیقی فیلم در خدمت سینما یا نظام ستارهسازی؟ (II)
- مروری بر «کنسرت کوارتت کلنکه» سی و سومین جشنوارهی موسیقی فجر
- پهلوگرفته بر ساحل اقیانوس موسیقی ایران (X)
- نگاهی به غلبه موسیقی پاپ بر موسیقی کلاسیک در کنسرت «ارکستر سازهای ملیِ» جدید
- پویان آزاده: قصد ضبط «چهارگاه برای پیانو و ارکستر» را دارم
- موسیقی فیلم در خدمت سینما یا نظام ستارهسازی؟ (I)
- فرهنگ اسلامی و پیدایش موسیقی چند صدائی در اروپا (IV)
- ستایش؟
- «سودای ناتمام» منتشر شد
از روزهای گذشته…

او فکر می کند کیست؟
در خبرهای روز گذشته داشتیم که راجر واترز پس از ۱۶ سال توانست اولین اپرای خود را کامل کند. این اپرا که Ca Ira نام دارد اپرایی است با مضمون
تاریخی راجع به انقلاب فرانسه که قرار است در ماه سپتامبر روی CD به بازار عرضه شود و پس از آن برای اولین بار احتمالا” در شهر رم (ایتالیا) به روی صحنه بیاید. راجر واترز ۶۱ ساله از سال ۱۹۸۹ کار بر روی Ca Ira را هنگامی شروع کرد که Etienne Roda Gil شاعر و ترانه سرا، یکی از کتابهای شعر واترز را که همسرش برای آن کارهای گرافیکی را انجام داده بود مشاهده کرد.

یک پیانیست چه نوع تمریناتی و به چه مقدار اجرا مینماید؟ (I)
بسیاری از پیانیست ها یک ساعت و یا بیشتر بر روی تمرینات تکنیکی وقت صرف مینمایند برخی از این تمرینات میتواند مانند تمرینات Hanon (تمرین برای ۵ انگشت که الگوهای متفاوتی را اجرا مینماید) یا Dohnanji و Cortot که برای تفکیک انگشتان بکار میرود (من فکر میکنم این دو تمرین آخری واقا خظرناک میباشند و ممکن است موجبات صدمات جدی بر انگشتان و عضلات وارد نماید وباید وقتی تمرین شود که شخص واقعا تجربه و دقت کافی را داشته باشد (همچنین گامها) فرمهای بسیاری برای گام نوازی وجود دارد.

منتشری: به برنامه گلهای پیرنیا نرسیدم
ما ۵-۶ آواز خوان و ۱۰۰ تصنیف خوان داشتیم. شما خودتان ردیف آوازی کار کردید و می دانید آواز مشکلات خاص خودش را دارد و حنجره و توانایی مخصوص خود را می طلبد. تصنیف به گونه ای دیگر است: اولا آهنگ تصنیف توسط آواز خوان ساخته می شود و به خواننده یاد می دهند ولی آواز به این صورت نیست و خود خواننده روی شعر آهنگسازی می کند و برای آن قالب مخصوص اش را می سازد پس آواز خوان هم سازنده و هم خواننده اثر است.

طراحی سازها (V)
Herodotus، پدر تاریخ باستان، داستانی را درباره زایش هندسه و ارتباط آن با طغیان فصلی رود نیل، نقل میکند. به دنبال تقسیم اراضی میان مردم توسط شاه Sesostris در قرن ۱۴، باید شیوهای برای محاسبه میزان زمینهایی که به علت طغیان نیل دچار خسارت میشدند در نظر گرفته میشد تا برحسب آن مالیات صاحبان این اراضی به تناسب مشخص گردد. این روند به یک سیستم مدون برای اندازه گیری زمینها منجر شد و در آن geo به معنی زمین و metron به مفهوم اندازه بود، در نتیجه geometry یا هندسه را میتوان «هدیه نیل» دانست.

عصیان ِ کلیدر (III)
پژمان طاهری در مورد این ارکستر میگوید:«ارکستر برخلاف نامش سمفونیک نبود بلکه ارکستر زهی بود. مضاف بر اینکه پانزده میکروفونی که بالای سر ارکستر گذاشته بودند با تعریفی که از سازبندی ارکستر زهی شده منافات دارد. چون اصولا سازبندی و صدا دهی ارکستر سمفونیک بدون آن تعداد میکروفون است البته این میکروفونها میتوانست برای ضبط باشد در حالی که شما میتوانید با دومیکروفون که در جای مناسب قرار میدهید کار را ضبط کنید ولی این میکروفونها برای پخش بود و این نمیتواند برای بزرگی سالن باشد زیرا ارکستر برای سالن بزرگتر از این هم جواب میدهد و نکته ی دیگر کم تمرینی بارز ارکستر بود. این در قطعاتی که برای گوش مردم آشنا بود مانند نینوا بسیار مشهود بود. ناهماهنگی بسیارمشخص بود البته این نکاتی که من میگویم ایراد گیری نیست چون اصولا املای نا نوشته غلط ندارد من خودم این کنسرت را دائما پیگیری میکردم که حتما بروم و کسانی مثل آقای علیزاده و درویشی اندیشه ای برای کار دارند»

بررسی کتاب های آموزش سازدهنی در ایران (IV)
کتاب فوق اولین کتاب از مجموعه سه جلدی با عنوان “دوره جامع آموزش سازدهنی” می باشد که به وسیله انتشارات سرود در سال ۱۳۸۰ منتشر شده است. مولف کتاب آقای منصور پاک نژاد (متولد ۱۳۴۱ ) است که از نوازندگان و مدرسان باسابقه سازدهنی هستند .

تصنیف یک قِرانی
در حافظه شنوایی ام و از گذشته های دور و ایام کودکی تصویر مبهمی در ذهن دارم و شاید هم نسلانم که چهل سال پیش کمابیش چهار پنج ساله بوده اند هم به یاد بیاورند ظهر های تابستانی را که صدای معمولا دلنشینی سکوت داغ کوچه ها را به آواز خوش در می نوردید. مردان آوازه خوان ِ دوره گردی که که اغلب صدای خوشی هم داشتند جدیدترین ترانه های روز و یا ترانه های قدیمی تر که جنبه های نوستاژیک در خود داشتند را به صدای بلند می خواندند و جالب اینکه شعر این تصنیف ها را که روی کاغذ های کوچکی چاپ شده بود به قیمت یک ریال می فروختند البته شاید قدیمی تر ها، نسلهای قبل از تورم های اقتصادی آنچنانی و اختلاس های اینچنینی قیمت کمتر از یک ریال را هم به خاطر داشته باشند. اما جالب تر از این همه استقبال فراوان مردم برای خرید این تصنیف ها بود. خیلی ها این ترانه های کاغذی را می خریدند تا برای دوستان و خانواده و یا حتی در خلوت خود آنها را زمزمه کنند. در آن قحطی عرضه محصولات فرهنگی و البته نه قحطی آثار موسیقائی در خور تامل (چون امروز) این آهنگهای کاغذی از دست به دست و از دل به دل راه خود را در میان مردم کوچه و بازار و نهایتا در حافظه تاریخی فرهنگ مردم روزگار خود باز می کردند.

میشا مایسکی
میشا مایسکی (Mischa Maisky) متولد ۱۹۴۸ در Riga، Latvia است؛ موسیقی را برای اولین بار وقتی به Children’s Music School و هنرستان هنرهای زیبا رفت آغاز کرد. در سال ۱۹۶۲ وارد هنرستان Leningrad شد. در سال ۱۹۶۵ نام مستعار Rostropovich of the Future برای خود انتخاب کرد و همکاری با Leningrad Philharmonic را شروع کرد. یک سال بعد او برنده جایزه مسابقه بین المللی چایکوفسکی در مسکو شد و تحصیلات خود را تحت نظر Rostropovich در هنرستان هنرهای زیبای مسکو شروع کرد.

به زبان ایرانی (II)
در این که ملودی در موسیقی ایرانی (و شاید موسیقیهای شبیه آن) اهمیتی بهسزا دارد شکی نیست اما در نحوهی استفاده از این جایگاه خاص برای حل شدن در متن ساختار موسیقایی دیگر، و بهکارگیری آن برای آفریدن زبان موسیقایی سمفونیکی که مختص این فرهنگ باشد ابهامات فراوانی هست.

گزارشی از نشست اپرا مولوی در دانشگاه بین المللی قزوین
شنبه ۱۸ اردیبهشت دانشگاه بین المللی قزوین میزبان چهار تن از دست اندرکاران اپرای مولوی بود. در این برنامه کارگردان اپرا بهروز غریب پور و سه تن از خوانندگان آن محمد معتمدی، حسین علیشاپور و سجاد پورقناد حضور داشتند. در هنگام برگزاری این نشست قرار بود بهزاد عبدی آهنگساز اپرا و همایون شجریان خواننده نقش شمس حضور داشته باشند که به دلیل سفر بهزاد عبدی از ایران و مشکل مجوز برای حضور همایون شجریان در دانشگاه، جلسه بدون حضور این دو هنرمند اجرا شد.