گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

دسته بندی و زمان بندی: ادراک متر (۷)

بلوم می گوید: «یکی از روند های دیگری که مورد استفاده برخی رقصنده قرار می گیرد این است که متر را به واحد های کوتاه و بلند یا کند و تند تقسیم کنند. از منظر طول زمانی، واحد های کوتاه/تند با واحد های بلند/کند نسبت ۳/۲ دارند…این متد تا زمانی که بخش بندی زمانی مد نظر است تا حدی کافی به نظر می آید. برخی رقص ها وجود دارد که در آن ها، آخرین واحد متریک میزان، به اندازه نصف یک واحد زمانی کشیده می شود.»

با توجه به این ایده، ما می توانیم به اندازه گیری های واقعی زیر شاخه های بیت در موسیقی اجرایی و دیگر ژانرها نگاهی داشته باشیم. با فرض یک چهارچوب متریک دارای واحد های هم طول و تند، انتظار داریم که زیر شاخه های بیت ها از لحاظ مدت زمان، در دسته بندی های کمّی قرار گیرند، برای مثال به دسته های ۲،۳،۴ یا در موارد نادری ۵ و ۶ تایی. من یکسری اطلاعات برای شاخه بندی بیت ها در مقاله ام “توضیح ریتم ها و دیالکتیک پروسه/سینتاکس” ارائه داده ام. در آن تعداد متر های یک “Springar” (یک ژانر رقص) نروژی که دارای سه بیت هم طول است را اندازه گرفته ام. بیت ها معمولا به نت های دو تایی یا سه تایی دسته بندی می شوند.

با در نظر گرفتن صرف بیت های دو نتی، ارزش زمانی نت های ۳۶ بیت در شکل ۳ آورده شده است. هر خط نشانگر بیتی با دو نت است که نت ها با نقاط انتهایی خطها نشان داده شده اند. جایگاه عمودی نقاط انتهایی، طول هر نت را نشان می دهد که به صورت درصد از بیت اندازه گرفته شده است. از آنجایی که جمع هر دو نت برابر ۱۰۰% است، ارزش زمانی بالا برای نت اول به معنی ارزش زمانی پایین برای نت دوم است و بالعکس. بنابراین دو نتی که بیت را به دو قسمت مساوی تقسیم کند منجر به ایجاد خط افقی خواهد شد. این شکل نشان می دهد که ارزش زمانی نت ها بین مقادیر کمینه و بیشینه، دارای پیوستگی است. همچنین، کنترل تفاوت های سیستماتیک برای سه بیت از هر میزان، هیچ نظمی به این آشفتگی نمی دهد.


با توجه به اطلاعات یک ژانر دیگر، اندازه گیری های بنادون، عدم وجود دسته بندی دقیق و ساده ی بیت را تایید می کند. بخشی از مقاله ی بنادون، نسبت بیت بدون اکسان به بیت (BUR) را در نت های چنگ برخی تکنوازی های موسیقی دان های جاز اندازه گیری کرده است. اطلاعات او هیچ گونه مدرکی برای دسته بندی واضح زیرشاخه های بیت ارائه نمی کند.

به خصوص اعتقاد گسترده به این مسئله که قطعه بندی موسیقی جاز بر اساس تقسیمات سه تایی بیت صورت می گیرد را رد می کند: «می توان گفت قطعه بندی های سه تایی اتفاق می افتند اما نه به اندازه ای که بتوان گفت نت های چنگ جاز اصولا سه تایی هستند.» شکل چهار توزیع “BUR” تک نوازی های دو نوازنده ی مختلف را نشان می دهد. برای این که بتوان عمل مقایسه را انجام داد، اطلاعات نشان داده شده در شکل ۳ به “BUR” تبدیل شده اند و در شکل ۵ بر اساس اندازه گیری های بنادون تصویر گشته اند. در اینجا اعداد نشانگر درصد هستند نه اعداد خالص.

هادی سپهری

هادی سپهری

متولد ۱۳۵۶ تهران
فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشگاه هنرهای زیبا اتنوموزیکولوگ و نوازنده تار، سه تار، دیوان، دف و تنبک

۱ نظر

بیشتر بحث شده است