گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

مغالطات ایرانی – مکتب وزیری (۲)

با مطالعه آثار مکتوب نویسندگان و منتقدان موسیقی ایران در مجلات فارسی زبان، به روشنی می توان نوشته هایی از پیروان وزیری یافت که به بعضی از موارد مطرح شده معتقد نباشند ولی همگی در موردِ اولین و به واقع، مهمترین اصل مکتب وزیری اعتقاد دارند و عدم اعتقاد آنها به مورد اول، می تواند به معنای خروج آنها از مکتب وزیری باشد؛ چراکه عدم اعتقاد به کلاسیک بودن این نوع از موسیقی، دلیل پیشنهادات بعدی را زیر سئوال می برد. (۲)

در نتیجه می توان به صورت قطعی گفت: تمام موسیقیدانانی را که اعتقاد به نگاه کلاسیک به موسیقی ایرانی دارند می توان از رهروان وزیری قلمداد کرد. (۳) اینجا یک سئوال مهم پیش می آید: آیا قبل از وزیری چنین نگاهی به موسیقی ایرانی وجود نداشته است؟ پاسخ منفی است؛ با نگاهی اجمالی به مکتوبات قدیمی موسیقی ایرانی (۴) مشاهده می کنیم که این نگاه به موسیقی ایرانی، سابقه ای دیرینه دارد و در واقع توسط وزیری «احیا» شده است. (۵)

در پایان می توان این نکته را افزود که: «مکتب وزیری» یک اصلاح علمی با مشخصات کاملا روشن نیست و در واقع پر رنگ شدنِ چهار خصوصیت (خصوصیات نام برده) است که ما را به سمت نام رهبر این حرکت هدایت می کند.

پی نوشت

۲- وقتی یک موسیقی (منظور موسیقی محض است) کلاسیک نیست، پس باید زیر شاخه مردمی یا مردم پسند قرار گیرد؛ اگر زیر شاخه موسیقی مردمی قرار گیرد (همانطور که بعضی از موسیقیدانها چنین تصوری دارند)، تنها باید در پی حفظ سنت های خود باشد و پیشنهاد های جدید برای تغییر آن معنی ندارد. اگر زیر مجموعه موسیقی های مردمی باشد، نیازی به قانون مند شدن و استاندارد شدن نیست.

۳- بعضی از موسیقیدانان ایران با التقاط موسیقی ایرانی (مخصوصا استفاده از سازها و مدهای آن) در فرهنگ موسیقی کلاسیک مخالف بوده اند و اعتقاد داشته اند، موسیقی ایرانی را باید مانند یک موسیقی مردمی (فولک یا سنتی) حفظ کرد و در موسیقی کلاسیک (که عموما علمی نامیده می شد)، تنها باید با بهره گیری از بعضی از خصوصیات مدال و انگاره های ریتمیکِ موسیقی ایرانی، به آهنگسازی پرداخت؛ هرچند به طور دقیق نمی توان از آثار این گروه، اختلاف قابل توجهی با بعضی از آثار مکتب وزیری شناسایی کرد ولی تنها از روی گفته های این موسیقیدانان می توان یک دسته مجزا برایشان در نظر گرفت.

۴- البته برای توضیح موسیقی ایرانی هم دچار چالش خواهیم بود؛ در این مقاله منظور ما از موسیقی ایرانی، نوعی از موسیقی است که با موسیقی دستگاهی امروز، هم خانواده است و در مرزهای کنونی ایران نیز جریان دارد.

۵- حتی استادان وزیری را هم نمی توان به طور کلی خارج از فرهنگ موسیقی کلاسیک قلمداد کرد و در واقع تفاوت وزیری با افرادی مانند درویش خان، در جدیت در ترویج این فرهنگ است.

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد متولد ۱۳۶۰ تهران
نوازنده تار و سه تار، خواننده آواز اپراتیک و سردبیر مجله گفتگوی هارمونیک
لیسانس تار از کنسرواتوار تهران و فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشکده فارابی دانشگاه هنر تهران

۱ نظر

بیشتر بحث شده است