ریچارد واگنر، خداوندگار اپرا (۴)

آثار واگنر به طور گسترده ای از اسطوره شناسی و افسانه های اروپای شمالی نشات گرفته، به ویژه موسیقی ایسلندی و آلمانی. از طریق اپراها و مقالاتش، واگنر تاثیر فراوانی را روی نحوه اجرای اپرا به جای گذاشت. او مدافع تفکر جدید شوپنهاوور مبنی بر “موسیقی نمایش” بود که در این صورت تمام عناصر موسیقی و نمایش در هم ادغام می شوند. برخلاف دیگر آهنگسازان اپرا که معمولا وظیفه نوشتن متن و اشعار را خود بر عهده نمی گیرند و به دیگران می سپارند، واگنر تمام این متون را خود می نویسد و آن را شعر می نامد.

واگنر ترکیب بندی در نوشتن اپرا را پیشرفت بخشیده و نشان می دهد که بخش نمایشی یک اپرا توسط اجرای ارکستر، خوانندگان و موسیقی به تدریج به سوی جنبه روشنی درام سوق داده می شود. موسیقی واگنر به نوعی بر مبنای اکتشافات بی سابقه او از بیانهای حسی دوران رومانتیک، خلق شده است.

او هارمونی و فرم جدیدی از موسیقی را معرفی می کند. در اپرای “تریستان و ایزولده” واگنر محدودیتهای موسیقی سنتی را می شکافد که باعث هموار شدن راه برای خلق تونالیته جدید در قرن بیستم شده است. بسیاری از تاریخ نویسان آغاز موسیقی کلاسیک مدرن را؛ اولین نتهای اپرای “تریستان و ایزولده” می دانند!

علاوه بر اپرا، واگنر یک سمفونی ساخته است؛ سمفونی “فائوست” که تنها قسمت اولیه آن به نام “مقدمه فائوست” تکمیل شده، چندین قطعه را نیز برای پیانو و کُر ساخته و “ایفیژینه در آئودیله” (Iphigénie en Aulide) اثر گلوک (Gluck) را برای ارکستر بازنویسی کرده. یکی از آثارش که بارها اجرا شد به نام ” چکامه زیگفیرد” (Siegfried Idyll) قطعه ای است که آن را برای تولد همسر دومش کوزما نوشت. این قطعه قرار بود در ابتدا جزوی از اپرای مجموعه “حلقه نیبلانگن” باشد اما اینطور نشد. اثر بعدی مشهور وی به نام “اشعار خانم وسندونک” (Wesendonck Lieder) است که به عنوان پنج شعر مخصوص صدای خانمها نوشته شده که آنرا برای محبوبش ماثیلده ویندنوک ساخته بود.

قطعه های غیر اپرایی واگنر کم اجرا شده و بسیاری نیز فراموش شده اند قطعه “جشن عشق برای آپوستلز” قطعه ای است برای گروه کُر آقایان و ارکستر که در سال ۱۸۴۳ نوشته شد. اپرای “مارشهای عروسی” یا همان “اینجا عروس می آید” بسیار شهرت دارد و در بسیاری از کشورهای انگلیسی زبان اجرا می شود.

بشنوید قسمتی از “Der Ring des Nibelungen” اثر واگنر را

واگنر، نویسنده برومندی بود که صدها کتاب، شعر و مقاله و چندین جلد حجیم مکاتبات تالیف کرده است. نوشته هایش شامل موضوعات فلسفی و سیاسی و آنالیز اپراهای خویش می باشد. مقالاتی همچون؛ هنر و انقلاب ۱۸۴۹، اپرا و نمایش ۱۸۵۱ و مقاله ای درباره تئوری اپرا به نام “یهودیت در موسیقی” ۱۸۵۰. وی همچنین اتوبیگرافی به نام “زندگی من” را در سال ۱۸۸۰ نوشته. در سالهای آخر عمرش در حمایت از انجمن دفاع از حیوانات ارنست فُن وبر (Ernst von Weber) نامه ای سرگشاده به نشان اعتراض به کالبد شکافی حیوانات را در سال ۱۸۹۷ منتشر کرد.

واگنر طراحی فضای تالار عمارت بایروث را خود بر عهده داشت که شامل: تاریک کردن فضای تالار در هنگام اجرا و ساخت جایگاهی مخصوص برای ارکستر در جایی خارج از دید تماشاگران بود. این جشنواره سالانه در تابستان، هزاران علاقمند به اپرا را جمع می کند. صدا و اجرای ارکستر در تالار بایروث ویژگیهای خاصی دارد؛ ویولونیستها در سمت راست رهبر قرار دارند در حالی که به طور معمول در سمت چپ می نشینند، در چنین حالتی، صدا به جای آنکه مستقیم به تماشاگران برسد، به سوی سن هدایت می شود و اینگونه در صدای خوانندگان ادغام می شوند و به صورت یک مجموعه به گوش حضار می رسد.

همچنین سازهای کنترباس، ویولن سل و چنگ ها زمانی که بیش از یک عدد باشند در گروه پخش می شوند و در یک جا متمرکز نمی شوند. از آنجایی که اغلب نوازندگان نمی توانند خوانندگان را ببینند یا صدایشان را بشنوند و تنها ارتباطشان از طریق رهبر شکل می گیرد، باقی ارکستر مستقیم در پایین سن قرار می گیرند که از این طریق تمام نوازندگان بتوانند رهبر را ببینند؛ بدین ترتیب موسیقی فوق العاده با روح غنی که واگنر انتظار آن را داشت به دست می آید.