گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

فرهنگ اسلامی و پیدایش موسیقی چند صدائی در اروپا (۴)

از سوی دیگر تئودورگولنر یک آواز مذهبی (Benedicamus Domino) از اواخر قرن ۱۴ را نشان می دهد که در آن زمان هنوز با یک صدای واخوان شروع شده و خاتمه میابد. (۷) در مورد اورگانوم های لِه اونینوس، هم در یک گزارش تاریخی، اشاره ای به “burdo” شده است. همچنین در آوازهای مذهبی “cantus firmi” موسیقی آنچنان تنظیم شده است که هجاهای واژه “apti sunt” کاملاً برای اجرای نت های کشیده صدای واخوان مناسب می نمایند و بالاخره باید در نظر داشت که ملودیهای معروف مانند: “Haec dies, Benedicams Domino” از گردش صداهای فرعی دور و بر صدای اصلی ساخته شده اند و شباهت به آهنگ هائی دارند که مدتها پیش توسط اریش فون هورن بوستل در فرهنگ های مختلف از جمله در شرق دریای مدیترانه شناسایی شده اند و عملاً نوعی تزئین یک صدای واخون هستند. (۸)

اجرای صدای شاهد – واخوان به عهده ساز است مگر در مواقعی که ساز در دسترس نباشد یا در آئین خاصی، مانند رقص دراویش، استفاده از آن ممکن نباشد، همانطور که روبرت لاخمن در کنگره قاهره در سال ۱۹۳۲ بر روی صفحه ضبط کرده است. در یکی از این اجراهای جالب توجه، تکخوان با ریتم های آزاد دور و بر صدای شاهد – واخوان، آواز می خواند، در حالی که صدای اصلی و مرکزی به عنوان صدای واخوان توسط گروه کر (کرال) به صورت کشیده و طولانی اجرای می شود و با وزن معینی واژه – الله، الله – را تکرار می کنند. اجرایی که هورن بوستل آن را واخوان ریتمیک (rhythmisierten Bordun) نام گذاری کرده است. (۹)

برای فردریش لودویک (۹م) جای تردید نبود که ملودی صدای دوم تزیینی در مکتب
“Saint-Martial” از کرال گرگوریانی مشتق شده است. (۱۰)

اما سی سال بعد اِوالد یامرس (۱۰م) در ارگانوم “Codex Calixtinus” نوعی موسیقی متن در خدمت شعر های کرال می بیند و معتقد است که می توان از کرال به اندازه کافی برای شناخت ریتم موسیقی استفاده کرد. (۱۱)

از آنجا که جدل در مورد ریتم کرال تا امروز ادامه دارد، این ادعای یامرس عجیب می نماید. به هر حال ردولف فون فیکر (۱۱م) در سال ۱۳۲۹ پیشنهاد دیگری دارد: او ارگانوم ملیسماتیک مکتب نتردام را به عنوان یک هنر تک خوانی در نظر می گیرد که تابع سبک طبیعی اجرا کننده است. یعنی آنچه که از زمان های دور در جنوب اروپا و در شرق معمول بوده است. (۱۲)

بعد از جنگ جهانی دوم والتر کرگور هم مانند فون فیکر این سبک هنری خوانندگی را با سبک های هنر های تجسمی و معماری آن زمان، معماری گوتیک مرتبط می داند. سبک هایی که جنبه های خاص از آنها سوقات فرهنگی جنگجویان صلیبی از شرق هستند. (توضیح مترجم: در این مورد نک به جستار ضمیمه «درباره عقب ماندگی و پیشرفت» و داستان طاق های جناقی در بخش ۲. پیدایش معماری، هنر، و شهر در اروپا)


پی نوشت

۷- “A. Th. Goelner” در سمپوزیوم:

Das Organum vor und außerhalb der Notre Dame Schule , in: Bericht über den neunten internationalen Kongress Salzburg 1964 Bd. 2 , Kassel 1966 , S.76

۸- “Erich von Hornbostel” در مقاله:

Über Mehrstimmigkeit in der außereuropäischen Musik in: Bericht über den III. Kongress der Internationalen Musikgesellschaft Wien 1909 S. 301

۹- این صفحه های جالب از بهترین مجموعه لاخمن می باشند که در کتابخانه ملی و دانشگاه اورشلیم نگهدرای می شود.

۱۰- “F.Ludwig” در مقاله:

Weltliche Lyrik , geistliche Drama und Lied und die Mehrstimmigkeit von etw 1030 bis etwa 1150 , in: Handbuch der Musikgeschichte , hg. G. Adler , Berlin 1930 , S. 180

۱۱- “E. Jammers” در کتاب:

Anfänge der abendländischen Musik , Strassburg und Kehl 1955 S.22

۱۲- “R.von Ficker” در مقاله:

Polyphonic Music of the Gothic Period in: The Musical Quartery 15(1929) S.489-490

خسرو جعفرزاده

خسرو جعفرزاده

متولد ۱۳۲۰ همدان – ۱۳۹۸ وین
موزیکولوگ و معمار
khdjzadeh@gmail.com

۱ نظر

بیشتر بحث شده است