گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

مروری بر آلبوم «در رگ تاک»

«کوب»‌ایسم

موضوعِ ریتم از دو ناحیه در این اثر جلب توجه می‌کند:

نخست از حیث حضور اندیشه‌ی دُوری و تأثیر آن در نحوه‌ی عملِ موسیقاییِ نی. بر خلاف استقلال و سلطه‌ی همیشگی ساز ملودیک در دونوازی‌های اینچنینی که در موسیقی پساقاجاری‌مان شنیده‌ایم، در استفاده از دورهای ایقاعی، ملودی و ریتم، بافته در هم‌اند و بافتارِ دور در حرکتِ ملودی و جمله‌بندیِ موسیقی نقش دارد؛ چه زمانی که پایه‌ی دور در تمامِ طول موسیقی بی هیچ افزوده و کاسته‌ای عیناً تکرار شود (مانند قطعه‌ی نخست آلبوم) و چه زمانی که دور، پس از معرفی و شکل‌گیریِ ملودی بر اساس آن، دگره‌ها و حالت‌های مختلفی در طول قطعه به خود بگیرد (مانند قطعه‌های «از پی» و «بی‌واژه»).

دومین دلیلِ برجسته بودنِ عنصرِ ریتم در این مجموعه، نتیجه‌ی کارِ نوازنده‌ی سازهای کوبه‌ای‌ست. بخشِ کوبه‌ای گویی قصد دارد با شکستنِ مدامِ ساختارهای ریتمیک، با سنکوپ‌های غریب و غافلگیرکننده، حضور خود را در موسیقی به نمایش بگذارد. این ترفند و تحمیل در حدی پررنگ است که گاه دنبال کردن تمامیتِ موسیقی دشوار می‌شود؛ سازِ کوبه‌ای گوش را می‌دزدد و دنبال خود می‌کشاند.

نی نیز با این فرایند، فعالانه همراه و متأثر از کار سازهای کوبه‌ای، در اجرایی فنی، قطعاتی پر ملات نواخته است. اما این بداهه‌نوازیِ شنیدنی می‌توانست با چاشنیِ فرم (حتی در حد بازگشت‌ها و تکرارهایی ساده) تکمیل شود. آنچه که در قطعه‌ی کردانه (بر اساس نغمه‌ی کردی) می‌شنویم که به واسطه‌ی ماهیت‌اش حاویِ این عنصر زیبایی‌شناختیِ حیاتی است. این فقدان احتمالاً ناشی از «کاملاً بداهه اجرا و ضبط شدن» آلبوم نیز بوده است.

در نتیجه‌ی دو آبشخور یادشده، در اینجا ساز ضربی دیگر ضعیفه‌ی منفعلی نیست که پشت سر ساز ملودیک حرکت کند، و خود در بسترِ شکل‌دهیِ موسیقی فاعلیت دارد. ملودی هرچند به نظر راه خود را می‌رود اما بر ریل‌هایی حرکت می‌کند که ریتم پیش‌تر بر سر راهش قرار داده است.

نویز

***

گفتگوی هارمونیک

آلبوم «در رگ تاک» اثری با همکاری سیامک جهانگیری و نبیل یوسف شریداوی است. این دو با همنوازی سازهایی همچون دف، نی، بندیر و دهل این مجموعه را گردهم آورده‌اند. این آلبوم از دوازده قطعه بی کلام تشکیل شده است که نام آنها: روان، از پی، کردانه، در حلقه، نی تنها، چرخان، نی تنها ۲، سرخوس، نی تنها ۳، بدرقه، نی تنها ۴ و بی واژه است. «نشر موسیقی نوفه» انتشار این آلبوم را به عهده داشته و در سال ۱۳۹۶ به بازار عرضه کرده است.

سعید یعقوبیان

سعید یعقوبیان

متولد ۱۳۵۸ تبریز
کارشناس ارشد علوم اقتصادی و برنامه‌ریزی از دانشگاه علامه طباطبایی ۱۳۸۶
نوازنده‌ی تار و سه‌تار، منتقد و پژوهشگر موسیقی

۱ نظر

بیشتر بحث شده است