گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

ماندولین (mandolin) سازی است با صدای بسیار زیر که در قرنهای هفدهم و هجدهم در ناپل-ایتالیا به وجود آمد، اما اصل آن به قرن چهاردهم به نام ماندورا؛ سازی شبیه به عود – لوت (Lute)، مربوط می شود. بدنه ساز شبیه به قطره اشک و یا کاملا بیضی شکل با سوراخی روی آن است، بعضی از این سازها مانند ماندولینهای دوران باروک، تزئیناتی نیز دارند.

اصل ماندولین سازی است با دوازده سیم (۶ جفت) که هر دو سیم با هم کوک و با زخمه انگشت نواخته می شود، در حالی که طراحی متداول و امروزی آن، هشت سیم است در چهار جفت که با مضراب نواخته می شود.

هم در گذشته هم امروزه مدلهای بسیار گوناگون و متنوعی از این ساز وجود دارد که شامل سازهای میلانز (Milanese)، لمبارد (Lombard)، بریکسن (Brescian) و دیگر نوع ۶ جفت سیم، چهار جفت سیم، دوازده سیم (هر سه سیم با هم کوک می شوند)، شانزده سیم (هر چهار سیم با هم) می باشد. بدنه ماندولین از چوب تو خالی است که دسته ساز تخت است و دارای خرک است، همچنین دستگاه مکانیکی کوک ساز که بیشتر برای ماندولینهای با سیمهای فلزی به کار می رود.


audio file
بشنوید قسمتی از گروهنوازی ماندولین را

ماندولین همچون گیتار از لحاظ جنس ثبات کم و ضعیفی دارد و ممکن است زود بشکند، صدای آن نیز چنین است، همانند صدای خلق شده از آرشه ویلن نیست که برای مدت زمان زیادی باقی بماند. اندازه کوچک و صدای زیر ماندولین، این مشکل را جدی تر از مشکل گیتار می کند و استفاده از ارتعاش تارها با زدن مضراب سریع به یک یا بیش از یک جفت برای ایجاد آکورد ها، گاه باعث می شود یکی از جفت ها صدا تولید می کند، در حالی که دیگر سیمها به مضراب چسبیده اند.

Audio File
قسمتی از اجرای سولیستی ماندولین را ببینید

بدنه کوچک آن نیز عاملی است بر آهسته بودن صدای ساز به نسبت دیگر سازها، البته آمپلیفایرهای مختلف در صدد حل این مشکل و بلند تر کردن صدای ساز برآمده اند. راه دیگر؛ ترکیب آن با ساز بانجو است که به ماندولین-بانجو معروف می باشد. دوبرو (Dobro) و انجمن سازهای زهی ملی از این روش آمیزش صدا به طور ویژه ای استفاده کرده اند. ماندولین در شکلهای مختلف وجود دارد؛ سبک نئاپولیتن (ایتالیا) ماندولین، سازی است با پشت به شکل گرد که از چندین برش چوبی ساخته شده که در کنار هم این قرار دادن آنها شکل دوار را به وجود آورده اند.


audio file
بشنوید قسمتی از موسیقی فیلم هزاردستان ساخته مرتضی حنانه با سولیستی ماندولین خاچیک بابائیان

در اواخر قرن نوزدهم، روش جدیدی برای ساخت این ساز ایجاد شد که هم جلو هم پشت ساز ساختاری منحنی شکل داشت که از ویلن الهام گرفته شده بود و به روش اروپایی معروف شد که در سال ۱۹۰۲ طراحی این روش جدید به ارویل گیبسون (Orville Gibson) نسبت داده شد. ماندولینهای گیبسون از دو روش به وجود آمده اند: شیوه فلورانسی یا همان شیوه F که طرحهای تزئینی نزدیک دسته ساز و دو سوراخ منحنی شکل دارد و شیوه A که فرم گلابی شکل ساز است و شکل و فرمی ساده تر دارد.

سوراخی که روی این سازها وجود دارد یا به شکل دو فرمی منحنی شکل است، همانند سوراخهای روی F ویلن و یا یک سوراخ بیضی شکل است که درست زیر سیمها واقع می شود. شیوه F گیبسون به عنوان یکی از رایجترین ساخت ها برای نواختن موسیقی آمریکایی شناخته شده است. هرچه کار چوب روی آن بیشتر انجام شده به سازی گرانتر بدل میگردد.

از دیگر روشهای متدوال ساخت ماندولین علاوه بر شیوه مرسوم و مدرن گیبسون، فرم گیتار گونه ماندولین است از شرکت الیاس هو (Elias Howe) بین سالهای ۱۸۹۷ و ۱۹۲۰ به وجود آمده که پشت ساز تخت است و سازی دیگر که فرمی استوانه ای دارد از شرکت وگا که به “وگا ماندو” معروف است و بین سالهای ۱۹۱۳ و ۱۹۲۷ ساخته شده است. همانند دیگر شرکتهای تولید سازهای زهی، مندولین نیز انواع مختلف الکتریکی برخوردار است. این سازها می توانند چهار تک سیم، پنج تک سیم یا هشت (چهار جفت) سیم باشند.

en.wikipedia.org

گفتگوی هارمونیک

گفتگوی هارمونیک

مجله آنلاین «گفتگوی هارمونیک» در سال ۱۳۸۲، به عنوان اولین وبلاگ تخصصی و مستقل موسیقی آغاز به کار کرد. وب سایت «گفتگوی هارمونیک»، امروز قدیمی ترین مجله آنلاین موسیقی فارسی محسوب می شود که به صورت روزانه به روزرسانی می شود.

دیدگاه ها ۴

بیشتر بحث شده است