آروین صداقت کیش
آشنا و ناآشنا، به هم اندر
«نیلگون» از آن دسته است که به درجات میخواهند هنگام آفرینش بخشهای بدون متر به جای گسترش به شیوهی نقشمایههای موزاییکی (ذخیرهی الگوهای متن ردیف) با تمها کار کنند و روابط انسجامبخشی جز روابط مدال بیافرینند. خلاصه میخواهند بدون اتکای یکسره بر ملودیهای مدل بتوانند همچنان در فضای مدال دستگاهی چیزی بیافرینند. نمونهی مثالی امروزین این گروه «نجوای ماه» داریوش دولتشاهی است؛ جایی که آهنگساز موفق میشود در یک تکنوازی بالای ۵۰ دقیقهای انسجام ساختار و تعادل تمها را در عین روانی ملودیها برقرار نگهدارد و پس از سفری طولانی دوباره به آنها بازگردد.
امیرحسین نجفی جُنگی آفریده تقریباً از همان تبار، اما فقط تقریباً زیرا آنچه در عمل در کارش ظاهر شده نوعی دوگانگی میان تمهایی است که ساختهی خود اویند با نقشمایههایی ردیفگون، نه آفرینش تمها و جای دادنشان در فرم آواز. آثارش کم یا بیش میان ساختهشده و برداشتهشده (یا مشابهسازیشده) در رفتوآمد است. همنشینی و تضاد عناصر آشنا و عناصر ناآشنا قطعهها را به پیش میبرد (بیش از هر جای دیگر در قطعهی نیلگون). رویارویی این عناصر تا آنجا پیش میرود که عملاً پای ملودیهای شناختهشده و تثبیتشدهی دیگر آهنگسازان نیز به میان میآید و در لحظاتی قطعات را تا آستانهی اجرای مجدد قطعهای دیگر پیش میبرد (و البته گاه بازتعبیری خلاق از آنها). آشنایی که اشباع شد ناگهان ناآشنا از راه میرسد و آنها را همچون جزیرهای در میان میگیرد.
ظرافت کار آنجاست که در این ثنویت تنیده در متن قطعهها تنها ملودیها نیستند که رویاروی هم قرار میگیرند بلکه هنگام پریدن میان مواد و مصالح و فن گسترش متضاد ناگهان عناصر دیگری هم عوض میشود؛ از همه مهمتر شیوش صدای ساز، چگالی بافت، رابطهی صدا با سکوت و خلاصه لهجهی نوازندگی در کل متناسب با یکی از دو سوی دوگانه رخ میگرداند. و اینجا بیشازپیش نشان از جستجوی آهنگسازی و خواست مهار بر عناصر موسیقایی وسیعتر و از پیش تعیینشدگی هویدا میشود. گام نهایی اما مفقود است. دشواری بزرگ آنگاه روی مینماید که گفتگوی چندانی میان عناصر دوگانه شکل نمیگیرد. عناصر متضاد به سنتزی دست نمییابند و جزیرهوار و محاصرهشده میمانند، یا دستبالا ناآشناها در جایی از قطعههای مختلف –احتمالاً- به نشانهی انسجام فرمال بازمیآیند.
نویز
***
گفتگوی هارمونیک
آلبوم «نیلگون» اثری بیکلام و حاصل دونوازی تار و تنبک است. امیر حسین نجفی نوازندگی تار و آهنگسازی را در این آلبوم بر عهده داشته و محمد جعفر قاضی عسکر نوازنده تنبک بوده است. انتشارات ماهور در سال ۱۳۹۶ این آلبوم را منتشر کرده است.
۱ نظر