گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

میکسولیدین

با نیم پرده پایین آوردن درجه هفتم گام ماژور، مد میکسولیدین ساخته می‌شود. ابتدا نگاهی بیندازیم به audio fileقطعه آموزشی این بخش (میکسولیدین). در میزان‌های ۶ تا ۹ این قطعه با تاکید جداگانه روی تمام نت‌های این مد، آکوردهای مربوط برای هارمونیزه کردن آن را مشاهده می‌کنیم. با کمی دقت متوجه می‌شویم که تنها چهار آکورد مورد استفاده قرار گرفته‌اند. این آکوردها در طول قطعه هم تکرار می‌شوند. با کمی اغماض می‌توان گفت که برای یک صدادهی مدال و منطقی میکسولیدین همین چهار آکورد کفایت می‌کند. تاکید اصلی روی آکورد درجه هفتم ماژور و درجه پنجم مینور است؛ یعنی آکوردهایی که نت تغییر یافته (هفتم بمل شده) در آنها بروز پیدا می‌کند. با در نظر گرفتن این چهار آکورد می‌توان توالی‌ آکوردهای زیر را (به عنوان نمونه) ساخت:


I-v-VII-I


I-VII-v-I


I-IV-VII-I


I-IV-v-I


I-v-IV-I


در موسیقی کلاسیک تا قبل از قرن بیستم اثر شاخصی که از مد میکسولیدین استفاده کرده باشد را نمی‌توان یافت. تنها با شروع قرن بیستم است که ردپای این مد در موسیقی آهنگسازان پیدا می‌شود، هم‌چنین دامنه استفاده از آن به موسیقی‌های مردمی نیز کشیده می‌شود. برای مثال یکی از مهم‌ترین کاربردهای میکسولیدین تامین نت‌های گام بلوز ما‌ژور به عنوان گام بالقوه است. درجه هفتم بمل شده در آکوردهای هفتم بلوز نقش ایفا می‌کنند و هم‌چنین نوازندگان چیره‌دست بلوز این نت را گهگاه با نت‌های گام بلوز ترکیب می‌کنند. (۱)


audio file
اثری از جیمی اسمیت را بشنوید

در مثال‌های زیر چند نمونه از آثاری که از مد میکسولیدین استفاده کرده‌اند را گوش کنید:


audio file
اثری از یانی را بشنوید


audio file
اثری به نام «بی وفا» را بشنوید

audio file
اثری از جان پتروچی را بشنوید

audio file
آواز سلتیک را بشنوید

audio file
اثری از گروه بیتلز را بشنوید

شاید ذکر این نکته خالی از لطف نباشد که در موسیقی پاپ ایرانی به جز مد فریژین که به کرات مورد استفاده قرار گرفته، میکسولیدین نیز گهگاهی در آن شنیده می‌شود:

audio file
اثری را با آهنگسازی فرید زلاند بشنوید

audio file
اثری را با آهنگسازی سیاوش قمیشی بشنوید

دلایلی که برای استفاده از این مد در موسیقی پاپ ایرانی می‌توان برشمرد احتمالا یکی کاربرد ولو به ندرت میکسولیدین در موسیقی پاپ غربی (هم چون بیتلز که نمونه‌ای از آن گذاشته شد) و دیگری نقش پررنگ آن در موسیقی کشورهای همسایه همچون افغانستان و تاجیکستان است. به‌طوری که درصد قابل توجهی از این آهنگ‌ها توسط فرید زلاند آهنگساز افغانی تبار ساخته شده است. البته باید توجه داشت که این آثار به جز چند مورد استثنا بسیار به ندرت مورد توجه قرار گرفتند.

پی نوشت

۱- به این مورد و هم‌چنین کاربرد میکسولیدین در موسیقی‌های شرقی بالاخص موسیقی هندی مقالات جداگانه‌ای اختصاص داده خواهد شد.

بهداد بهرامی

بهداد بهرامی

دیدگاه ها ۲

بیشتر بحث شده است