گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

بررسی موسیقایی زوزه گرگ (۱)

گرگ (با نام علمی: Canislupus)، از پستانداران گوشتخوار بوده و جانوری درنده، بسیار باهوش و با ساختار پیچیده اجتماعی است. این حیوان بومی اوراسیا و آمریکای شمالی بوده و بیش ترین پراکندگی جغرافیایی را در بین تمام اعضای خانواده سگ ‌سانان دارد. سگ‌ها از نسل نوعی گرگ هستند که بین ۱۸ تا ۳۲ هزار سال پیش اهلی شدند. ۳۸ زیرگونه از گرگ شناسایی شده که سگ اهلی، دینگو، گرگ خاوری، گرگ قرمز و گرگ ایرانی از جمله آن‌ها هستند. گرگ ها علاقه ی زیادی به زندگی اجتماعی دارند و از زبان آوایی و رفتاری غنی و پیچیده‌ای بهره‌مند هستند. هسته ی اصلی گروه اجتماعی گرگ‌ها از یک خانواده متشکل از زن، شوهر و فرزندان تشکیل می‌شود که معمولاً در قالب گله‌ای از چند خانواده زندگی می‌کنند (۱).

بارزترین مشخصه ی گرگ ها، زوزه ی آن ها است. گرگ بعد از تولد و در حدود ۲۴-۲۰ روزگی خود زوزه هایی با فرکانس بالا سر می-دهد (۲). زوزه ی جمعی گرگ ها به گونه ای دارای ساختاری چندصدایی است که نوعی هارمونی را تداعی می کند. تحقیقات نشان داده است که هرچه جامعه ی گرگ ها پیچیده تر باشد، ساختار و نحوه ی ارتباط صوتی آن ها با هم پیچیده تر می شود (۷).

قبلا تصور بر این بود که زوزه ی گرگ ها ناشی از تاثیر هورمون کورتیزول بر رفتار آن ها است، اما نتیجه ی یک سری تحقیقات نشان دهنده ی اولویت تاثیر روابط اجتماعی بین آن ها بر روی فیزیولوژی رفتاری بوده و اینکه اصولا زوزه کشیدن نوعی رفتار داوطلبانه است (۲۰). همچنین دانشمندان اتریشی مرکزی که به مطالعه گرگ ها می پردازند، متوجه شده اند که هرگاه یکی از اعضای گروه که نقش برجسته ای دارد غایب شود، گرگ ها زوزه سرمی دهند. این رفتار نشان دهنده ی اهمیت روابط اجتماعی بین اعضا در گروه گرگ ها است (۲۱).

زوزه ی گرگ ها تحت شرایط محیطی خاص می تواند تا کیلومترها شنیده شود (۷). زوزه کشیدن کاربردهای مختلفی دارد، ازجمله دورکردن غریبه ها، جمع کردن گروه در کنار هم، نشان دادن محدوده ی تحت کنترل گرگ ها و ارتباط با یکدیگر. بهترین زمان شنیدن زوزه از زمان عصر به بعد است زیرا در این زمان گرگ ها بیشتر فعال هستند و باد نیز آرام شده است ((۲).

گرگ ها از زوزه ی خود یکدیگر را شناسایی می کنند. به همین دلیل گرگ های هرگروه، به گروه همسایه یا گرگ غریبه پاسخ متفاوتی می دهند (۱۹).

در این نوشتار که در حیطه موسیقی شناسی زیستی (۲۳) می گنجد، سعی شده است تا با بررسی ساختار طیف و محاسبه فواصل صوتی و زمانی موجود در یک نمونه فایل صوتی ضبط شده از زوزه ی گرگ خاکستری، ساختار ملودیک آن مشخص گردد.

زوزه و ساختار صوتی آن

زوزه (به انگلیسی Howl)، مهم ترین شیوه ی ارتباط صوتی گرگ ها است. زوزه دارای زمان طولانی و دامنه صوتی بلند است. ساختار صوتی زوزه نشان دهنده ی یک فرکانس پایه ای است که از ۱۵۰ تا ۱۰۰۰ هرتز تغییر می کند (۹). در تحقیقی که روی گرگ های توسکانی غربی در ایتالیا صورت گرفت، مشخص شد که زوزه ی گرگ محدوده ی بین فرکانس های ۲۷۴ تا ۹۰۸ هرتز را پوشش می دهد (۲۲). تغییر فرکانس در ابتدا و انتهای زوزه، شاخص تر است و در میانه نیز گاه به گاه صورت می گیرد. به طور کلی چند نوع زوزه قابل شناسایی است (۹):

۱- زوزه هایی با ساختار طیفی تقریبا ممتد و مسطح که نشان دهنده یک تغییر ناگهانی فرکانس در شروع و ثبات اندازه فرکانس پایه هستند (“Flat”).

۲- زوزه های دارای شکستگی در ساختارطیف (Breaking).

۳- زوزه هایی با ساختار طیف ممتد و مواج (Continuous wavy).

۴- زوزه هایی با ساختار طیف مواج و دارای شکستگی (Breaking wavy).



فرکانس پایه می تواند اطلاعات دیگری را نیز به دست دهد. تغییرات آن، مشخصه ای است برای تشخیص و تفکیک گرگ ها. همچنین فرکانس پایه ی زوزه در گرگ های بالغ، بم تر است (۵). از طرفی گروه گرگ های غریبه، به زوزه افراد بالغ پاسخ می دهند (۹).

نتایج تحقیقات “Filibeck” و همکاران که در ژورنال ایتالیایی جانورشناسی “Bolletino di zoologia”در سال ۱۹۸۲ منتشر شد (۸)، تاییدکننده مطالب قبلی است که صدای گرگ را دارای ساختار هارمونیک می دانند. “Filibeck” در مقاله خود با آنالیز صدای ضبط شده از یک گرگ طیف زیر را ارئه داده است:



در طیف بالا، صدای پایه ۳۰۰ هرتز بوده (۲۳۶. ۹۲ سنت بالاتر از نوت (C4 و پنج صدای فرعی مرتبط، دارای فرکانس های زیر هستند:



همان طور که در جدول بالا مشخص است طیف صدای گرگ، علی رغم داشتن میزانی اختلاف فرکانسی با حالت ایده آل، دارای ساختار هارمونیک خوبی است. در ادامه ی این آزمایشات، “Filibeck” نمونه های صوتی دیگری از زوزه ی جمعی گرگ ها ضبط کرد که طیف زیر را به دست می دهد:



از آنجائیکه بم ترین صدای فرعی دارای فرکانس ۳۴۰ هرتز است، با محاسبه فاصله بین صدای این چهار گرگ بر اساس سیستم فواصل ۳۴۰-ADO 24، اندازه های زیر به دست می آیند:


شاهین مهاجری

شاهین مهاجری

متولد ۱۳۵۰ تهران
لیسانس زمین شناسی، دانشگاه تهران، ۱۳۷۴
نوازنده و محقق تمبک و میکروتونالیست

۱ نظر

بیشتر بحث شده است