گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

ریتم و ترادیسی (۴)

برای دقیق تر شدن، شکل ۳ چهار میزانِ اولِ [قطعه ی] مِیپِل لیف رَگ از اسکات جاپلین را نشان می دهد. میزان-نما ۲/۴ است. یک نت سیاهْ یک ضرب را به خود اختصاص می دهد و دو ضرب در هر میزان وجود دارد. باس در حامل پایین با نظم کامل حرکت می کند، هر میزان شامل چهار نت چنگ است (هنگامی که نت ها به صورت عمودی روی هم چیده شده اند همزمان نواخته می شوند). در حامل سُل (بالا)، تقسیمات پیچیده تر است. اولین میزان شامل پنج نت دولاچنگ، یک نت چنگ، و یک سکوت دولاچنگ (در مجموع دو ضرب) است. میزان دوم، اما، به یک نت سیاه و چهار نت دولاچنگ تقسیم شده است. (۲)

به طور کلی، قطعه در نرخ نت دولاچنگ حرکت می کند، و سلول ریتمی قطعه را تشکیل می دهند.

در اصل، همین فراز موسیقایی می تواند با میزان نماهای متفاوتی نوشته شود. برای مثال می توان مِیپِل لیف رَگ را در وزن ۴/۸ نوشت زیرا دو نت سیاه در میزان معادل چهار نت چنگ در میزان است. همچنین می توان آن را در وزن ۴/۴ با تبدیل تمامی نت های دولاچنگ به نت های چنگ، تبدیل تمامی نت های چنگ به سیاه، و غیره، و اِعمال چهار ضرب در میزان به جای دو ضرب نوشت. در واقع، برخی ترانویسی های MIDI وزن را بدین روش بازنمایی می کنند.

مثالی دیگرْ ریتم ارائه شده در شکل ۴ (الف) است. این ریتم در بسیاری از مناطق آفریقا محبوب است؛ همانطور که در شکل نشان داده شده است معمولاً در ۶/۸ نت نویسی می شود. گرچه منطقاً می تواند در ۳/۴ نوشته شود، این کار صورت نگرفته است. میزان نمای ۳/۴ به رقص اختصاص دارد که یک احساس «سه گانه» برای آنها دارد، مانند والس. تفاوت بین چنین میزان نمایِ از لحاظِ کسریْ معادلیْ سَبْکی است و ریشه ای تاریخی دارد.


شکل ۴- الگوی ریتمی به صورت نت نویسی موسیقایی (الف) ارائه شده است و سپس به نت نویسی چرخه ی زمانی ترجمه شده است (ب) که در آن تکرار در ساختار چرخه ای به طور ضمنی مورد اشاره قرار گرفته است. نت نویسی چرخه ای در (پ) نمادهای افزونه ی نت را با رویدادهای ساده ترِ حلقه ای شکل جایگزین می کند، و ضرب ها در داخل چرخه شماره گذاری شده اند. در هر دو موردِ (ب) و (پ)، دوازده نقطه ی زمانی معرّف سلول ریتمی هستند: شبکه ی منظّم زمانی که تمامی رویدادها بر آن واقع می شوند. سلول ریتمی باید از میزان نمای ۶/۸ در نت نویسی موسیقایی تشخیص داده شود.



۱.۳- نت نویسی چرخه ای

ارائه ی دورهای زمانی به صورت دایره های فضایی یک ایده ی قدیمی است: صفی الدین اُرموی، نظریه پرداز قرن ۱۳ اهل بغداد، هم ریتم های موسیقایی و هم طبیعی را در قالب یک نت نویسی دایره ای در کتاب اداور (al-Urmawî ۱۹۳۸) ارائه کرده است. زمان در اطراف چرخه (معمولاً در جهت حرکت عقربه های ساعت) حرکت می کند و رویدادها در امتداد محیط دایره به تصویر کشیده می شود. یکی بودنِ نقطه ی «انتها» و «شروع» چرخه، بر ذاتی بودنِ تکرار در الگوهای ریتمی تأکید می کند.

پی نوشت

۲- یکی از نت های دولاچنگ به نت سیاه (توسط خط اتحاد) متصل شده است به طوری که عملاً تنها چهار نت در میزان نواخته می شود. سه نت دولاچنگ توسط یک نت با کشش ۱/۱۶ + ۱/۴ دنبال می شود. میزان کامل باز هم دو ضرب است.

حامد قنواتی

حامد قنواتی

۱ نظر

بیشتر بحث شده است