گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

موسیقی و شعر در «گرگیعان و گرگیعان» (۹)

استان کرمان

در کرمان مشابه همین مراسم در ماه رمضان و با نام «الله رمضونی» و «کلید زنی» برگزار می شود. «الله رمضونی» بیشتر توسط کودکان و «کلید زنی» توسط زنان و دختران انجام می شود که در آیین دوم فردی که این مراسم را انجام می دهد نباید شناخته شود. کلید زنی در شب های ماه رمضان برگزار می شود. زنی در حالی که صورت خود را با چادر پوشانده و یک سینی (در سیرجان به جای سینی از الک استفاده می شود که به آن کمو می گویند) در دست دارد که درون آن آیینه، سرمه دان و یک جلد قرآن قرار دارد، به خانه اهل محل می رود و با کلید به سینی (یا در خانه) می زند. صاحب خانه پس از گشودن در آینه داخل سینی را بر می دارد و چهره خود را می نگرد، سپس مقداری شیرینی، قند یا پول داخل سینی قرار می دهد. در کرمان همچنین از شب سوم تا پایان ماه رمضان مراسمی با عنوان «الله رمضونی» برگزار می شود که در آن گروهی از کودکان و نوجوانان به در خانه اهل محل رفته و این سرود را می خوانند و پس از اتمام سرودخوانی صاحب خانه پولی به سرپرست گروه می دهد:

رمضون اومده خوش نومش کنید

گو و گوساله به قربونش کنید

گو و گوساله که دستت نرسید

خروس یکساله قربونش کنید

تو که خیر دادی با ناز و نیاز

پیش پیغمبر باشی سرفراز… (۱۵)

استان هرمزگان

آیین قرقیعان یا گِرگشو (گره گشا) نیز پیشینه بیش از ۱۰۰ سال دارد که در تمامی روستاهای عرب زبان شهرستان پارسیان در شب نیمه رمضان (همزمان با شب ولادت امام حسن(ع)) یا در بعضی روستاهای جنوب عصر روز چهاردهم برگزار می شود.
در این هنگام افراد با پوشش لباس های سنتی و بومی خود، در طرح ها و اشکال گوناگون و رنگ های متنوع و چشم نواز با کیسه هایی که از قبل تهیه کرده اند، در گروه های مختلف با خواندن شعر به درب تمام منازل روستا رفته و از آنان هدایا و تنقلات گوناگون دریافت می کنند.

در این شب که شب میلاد امام حسن مجتبی (ع) است، شور و شادی خاصی بین مردم روستا ایجاد شده به طوری که در بسیاری از منازل سبب برپایی نمایشگاهی از صنایع دستی یا آثار گذشتگان گردیده و تمام فامیل و اقوام را در جمع صمیمی به گردهم می آورد.

در پایان این مراسم که بین ۳ تا ۵ ساعت به طول می انجامد، بچه ها با کیسه های پر از خوراکی به منازلشان برمی گردند. این آیین همچنان در شهرستان پارسیان ادامه دارد. این مراسم در نیمه شعبان نیز در برخی از مناطق هرمزگان برگزار می شود که به آن در جاهای مختلف استان آدرگیزگردانی، آربیزگردانی، هاردگیز گردانی و غیره می گویند. (۱۶)

شهر میناب

مراسم مشابه دیگری نیز به نام «آرگیز کردونی» (الک‌اندازی) اما در نیمه شعبان همزمان با ولادت امام دوم شیعیان برگزار می‌شد. در این مراسم مردم خانه ها و کوچه ها و مساجد را آب و جارو و چراغانی کرده و بازار را آذین می بستند. از چند روز پیش برای مردمی که به خانه ها مراجعه می کردند به‌ویژه کودکان هدایایی در نظر می‌گرفتند. مادران هم برای بچه ها کیسه هایی کوچک از پارچه می دوختند و به گردنشان می آویختند تا هدایایی که می گیرند در آن بریزند.

مراسم از عصر چهاردهم شعبان با جشن و سرور آغاز می شد و تا پاسی از شب ادامه می یافت. در این شب دسته های مختلف نوازندگان محلی به بازارها و خیابان ها می آمدند و مایه شادی مردم می شدند. به ویژه گروه نوازندگان «سیاهپوست» با اجرای موسیقی های آیینی مثل «لیوا» شور و نشاط زیادی می‌آفریدند. در بعضی از مناطق هرمزگان شبهای سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم را جشن می گرفتند و بر این باور بودند که در شب نیمه شعبان خداوند تقدیر هر کس را رقم می زند.

کودکان به همراه بزرگ ترها در حالی که کیسه به گردن داشتند به در خانه ها می رفتند و با گفتن:

«آرگیز کردونی ماهادین» (هدیه ما را بدهید) از صاحب خانه هدیه می گرفتند این هدیه ها شامل: نقل، کلوچه، شکلات، آب نبات، نخود و کشمش، باقلا و نخود پخته و شربت و شرینی بود. گاه صاحب خانه سکه ای پول نیز هدیه می داد.


پی نوشت


۱۵- الله رمضونی و کلید زنی، صدا و سیمای مرکز کرمان

۱۶- خبرگزاری جمهوری اسلامی، «سَحرو» و «گُم گُم سحری» آیین ویژه هرمزگانی ها در رمضان

محمود مشهودی

محمود مشهودی

۱ نظر

بیشتر بحث شده است