آوازخوان معلم اخلاق (II)

در این نوبت ضبط جلال تاج اصفهانی ۲۰ روی صفحه ضبط می کند که شامل ۵ تصنیف و ۱۳ آواز و کی صفحه اذان و مناجات است از جمله:
– تصنیف ابوعطا «جفای گلچین» با همراهی ابوالحسن صبا (ویولن)، مرتضی محجوبی (پیانو)، سامی ملاح (عود).
– تصنیف افشاری «بهار زندگانی» با همراهی ابوالحسن صبا (ویولن)، مرتضی محجوبی (پیانو) و حسینقلی طاطایی (ویلن).
– تصنیف بیات ترک «پری روی» با همراهی مرتضی محجوبی (پیانو)، حسینقلی طاطایی (ویلن)، سامی ملاح (عود).
– تصنیف «دو دلداده»، با صدای ملکه برومند و تاج (تنها صفحه دو صدایی از تاج)، با همراهی ابوالحسن صبا (ویولن)، مرتضی محجوبی (پیانو).
– ۱۳ آواز در مایه اصفهان، بیات ترک و شکسته، افشاری و عراق، گیلکی، ابوعطا و حجاز که دو اثر آوازی با تار آشوت در مایه اصفهان و عشاق است.

پس از این دوره ضبط و ورود رادیو در سال ۱۳۱۹ ش دیگر اثری از تاج به روی صفحات گرامافون به ضبط نمی رسد اگرچه همین صفحات سالها بعد به روی صفحات ۴۵ دور انتقال یافته و باز تولید می شود.

در سال ۱۳۳۴ در رادیو تهران آثار ارزش مندی از جلال تاج اصفهانی به همراه نی حسن کسایی و تار جلیل شهناز به ضبط می رسد. در سال ۱۳۵۰ نیز ۷ کاست از صدای تاج به بازار هنر عرضه می شود که هنرمندانی چون حسن کسایی، جلیل شهناز، عبدالحسین برازنده، غلامرضا مرشد ورزنده (رضا ورزنده)، حسینقلی طاطایی و دیگران او را همراهی کرد ه اند. جلال تاج اصفهانی در برنامه گلها نیز حضور یافته و برنامه برگ سبز شماره ۱۵ و ۱۶ با همراهی تار لطف الله مجد و نی حسن کسایی و تار جلیل شهناز از او به جا مانده است. هم چنین برنام های در مجموعه گلهای تازه در شوشتری با آواز او و تار محمدرضا لطفی و نی حسن کسایی و ضرب ناصر فرهنگ فر در دست است. (آخرین اثرش کی ماه پیش از درگذشت او، هنگامی که برخی هنرمندان به دیدار او رفته بودند، ضبط شده است.)

– آثار ضبط شده خصوصی و رسمی او بالغ بر ۵۰۰ ساعت است. او همواره سفارش پدر را به خاطر داشت که اول شعر را تحویل بده و بعد تحریر.

از ویژگی هایی که آواز تاج را ممتاز می سازد به این موارد می توان اشاره کرد:
۱- ادای صحیح کلمات.
۲- درک و مفهوم معانی شعر که با احساس و بیانی عالی آن را ارائه می دهد.
۳ – نحوه اجرای ادوات تحریر که بیانگر سلیقه منحصر به فرد و شخصی اوست.
۴- مناسب خوان ی که فض ای مجلس را به خوبی تشخیص می داد.
۵- انتخاب شعر که در این کار تبحری ویژه داشته است.
۶- غیرقابل تقلید بودن صدای او.

تاج اصفهانی را معلم اخلاق دانسته اند و صفات برجسته انسانی او را ستوده اند. از او ۶ فرزند (دو پس ر و ۴ دختر) به یادگار مانده است. وی بارها به اروپا سفر کرد و چند بار نیز مناسک حج را به جای آورد و سرانجام در سن ۷۸ سالگی پس از ۶۲ سال خوانندگی در سیزدهم آذرماه ۱۳۶۰، ساعت ۹ شب، دار فانی را وداع گفت و در کنار مزار پدرش در تیکه سیدالعراقین تخته فولاد به خاک سپرده شد.

منابع و مأخذ
جزوات صفحه سنگی شماره ۱۶، محمدرضا شرایلی (دی ماه ۱۳۸۶)
یادنامه تاج، منوچهر قدسی (۱۳۶۱)

فصلنامه خانه موسیقی