حسینعلی ملاح، پژوهنده ای در سایه (۲)

کارهای پژوهشی حسینعلی ملاح در رده های مختلف جریان یافته است. از جمله در زمینه پیوند شعر و موسیقی، بررسی رساله های قدیمی موسیقی از جمله رساله جامی، تاریخ نگاری انواع مختلف موسیقی و فرهنگِ سازها. این پژوهش ها گاه به صورت رشته مقالاتی در نشریات موسیقی و گاه به صورت کتاب های مستقل انتشار یافته است. از میان رساله های قدیمی، بررسی های ناقدانه او درباره رساله موسیقی جامی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در تاثیر موسیقی و ادبیات کهن، او دیوان حافظ و منوچهری را جداگانه مورد بررسی قرار داده است:

حسینعلی ملاح همزمان سه رابطه نسبی، سببی و آموزشی با علینقی وزیری داشت. خواهرزاده او بود که به دامادی او نیز درآمد. از آن گذشته همان طور که اشاره کردیم از سال های نخست ریاست وزیری بر هنرستان عالی موسیقی به شاگردی او نشسته است. آموختن از وزیری ولی به همان دوره تحصیل در هنرستان منحصر نمی شود. ملاح تا سال ۱۳۵۸ که وزیری درگذشت از مریدان و پیروان ثابت قدم او به شمار می رفت. بخش بزرگی از آثار انتشار نیافته وزیری نزد ملاح مانده بود که متاسفانه با مرگ او از سرنوشت این آثار نیز خبری در دست نیست.

وزیری خود قدر پژوهش های ملاح را می دانست. رساله جامی که در مجله موسیقی انتشار یافت وزیری در نامه ای کوتاه برای او نوشت: شرحی را که بر رساله جامی نوشته اید، با دقت خواندم. دور از هرگونه تعارف و جانبداری الحق کوششی سودمند و تحقیقی عالمانه انجام داده اید. من تا بحال کم تر رساله ای در زمینه موسیقی قدیم ایران تا این پایه منقح و پاکیزه و روان و عاری از اشتباه دیده ام. اگر این شیوه تحقیق تعمیم پیدا کند، موسیقی شناسان این روزگار و روزگاران آینده بهتر می توانند از متون قدیمی بهره مند شوند.

حسینعلی ملاح بیش از پنجاه سال در جامعه در حال تحول ایران به کار پژوهش و آموزش پرداخت و راه را برای پدید آمدن فرهنگ و ادبیات موسیقی قدیم و جدید ایران هموار کرد.

آقای ملاح در زمینه نواختن و آفریدن نیز کار کرده است: در ارکستر شماره ۱ رادیو ایران به رهبری جواد معروفی ویولن می نواخته و بعدها نیز در اجرای چند برنامه گلهای رنگارنگ مشارکت داشته است. چند آهنگ و ترانه نیز از ملاح به یادگار مانده است. از جمله «غم جهان» در پیوند با رباعی های خیام، رویای هستی با متنی از نواب صفا و دو آئینه با شعری از نادر نادرپور. مقالات و نقدهای بسیاری نیز درباره مسائل مختلف موسیقی ایران و نظرات موسیقیدانان ایرانی، در بازمانده های ملاح به چشم می خورد از جمله درباره قمرالموک وزیری، ابوالحسن صبا، علینقی وزیری، روح الله خالقی، غلامحسین درویش، غلامحسین بنان و…..

حسینعلی ملاح در بیست و هفتم تیر ماه سال ۱۳۷۱ در تهران درگذشت.
bbc.com