مصاحبه ای منتشر نشده از مرتضی نی داوود (۴)

تصانیف زیادی ساخته اید در مورد تصنیف مرغ سحر توضیح بدهید.

اولا تصنیف مرغ سحر یک سوژه ای شد برای بنده. مرغ سحر که ساختم نه شاد است و نه غم انگیز. آهنگ هم نه غم دارد و نه شادی – شعر هم متوسط است: «مرغ سحر ناله سر کن» نه شعر آن غمگین است و نه آهنگ آن. عارف قزوینی آهنگی ساخته «گریه کن که گر سیل خون گریی ثمر ندارد». خوب آهنگ غم انگیز است. شعر هم غم انگیز است. اگر شعر هم خوانده نشود از آهنگ آن پیداست که آهنگ و شعر خیلی غمگین است. عارف هم آهنگ و هم شعر را خودش ساخته.

ولی شعر مرغ سحر را مرحوم ملک الشعرای بهار ساخته، حالا چطور شده که این طور است چی شده که قالب هم است؟

شاید بیش از ۲۰ مرتبه بنده برای مرحوم ملک الشعرای بهار آهنگ را نواختم و این آهنگ را ایشان حفظ کرده که بتواند در قالب این آهنگ چه شعری بگوید.

مرغ سحر را که ساختم شاعر دیگری هم بود. ولی مرحوم ملک الشعرای بهار با مرحوم درویش خان دوست بودند. تمام آهنگ هایی که درویش خان ساخت با مرحوم ملک الشعرا می ساختند یعنی شعر و آهنگ را با هم می ساختند.

والاحق و الانصاف بهترین تصانیف را بعد از شیدا ساخت. روی دست تصانیف شیدا نظیرش را نمی شود پیدا کرد. شیدا یک استثنا است ولی مال مرحوم ملک الشعرا و درویش خان خیلی خیلی خوب بود. من تصور می کنم که همه ایرانی ها از موسیقی ایرانی لذت می برند. این تصانیفی که الان می سازند و جازی است، آهنگ شاد است، یعنی آهنگ همان رنگ های قدیمی خودمان است ۶ و ۸ است و رنگ رقص است.

ولی شعر چی؟ شعر هم بایستی شاد باشد، برای این که آهنگ شاد است ولی متاسفانه شاد نیست. همه اش شکایت، همه اش بدبختی. مثلا می گوید دیشب آمدم نبودی… به درک که نبودی، آخر این چه بدبختی است که درست کرده اید! آهنگ شاد ولی شعر گریه! این درست نیست. حالا در این دوره می خواهند آهنگ بسازند می گویند: تا فردا درست کن یک کاریش بکنیم تا از رادیو پخش بشود.

خوب این طوری کاری نمی شود کرد و ارزش موسیقی پایمال می شود. آنهایی که طرفدار موسیقی جاز هستند آنهایی نیستند که صورت سالم داشته باشند. بنده جزییات را نمی توانم عرض کنم. آنهایی که طرفدار جاز هستند خلاف عقل عمل می کنند ولی خوب یک عده هم هستند بسیار بسیار خوب هستند. بنده این عرایضی که عرض می کنم روی سخنم با جازی هاست. بعضی از وقت ها یکی از این آهنگ های جاز را هر کاری می کنم که در یکی از دستگاه های موسیقی جا بدهد نمی شود. بالاخره منصرف می شوم. ریتم جاز ۶ و ۸ است فرم آن فرق می کند فرم آن خیلی کوچک است. این جاز از خارج به مملکت ما آمده است.