گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

پیروزی قهرمان نامراد

علینقی وزیری (۱۲۶۵ – ۱۳۵۸)

هیچ مبالغه ای درکار نخواهد بود اگر بگوییم که تاریخ موسیقی کشورما، به قبل و بعد از علی نقی وزیری تقسیم می شود، تاریخی که عملا هنوز نوشته نشده است. تاریخی که از گسستگی های فراوان دوره های تاریک و خالی از هرگونه اطلاع و دوره های پربار و کم سند و کم استناد، انباشته شده است.

با ورود وزیری، نه تنها موسیقی بلکه مجموعه ای از فرهنگ، اندیشه و حتی نوعی شیوه زندگی باب شده که تا پیش از آن وجود نداشت و زمینه ای هم برای بروز آن موجود نبود. زمینه ای که انسان ایرانی به آن بسیار احتیاج داشت و ای کاش چند صد سال پیش از عصر زندگی وزیری، چنین زمینه ای در ایران وجود می داشت.

علی نقی وزیری، نوازنده بی بدیل، آهنگساز پر نبوغ، مولف متعهد، تجددخواه خستگی ناپذیر، شعرشناس، بنیانگذاردروس دانشگاهی (زیباشناسی و تاریخ هنر)، موسس نخستین نهادهای مدرن شهری در موسیقی ایران و… صاحب بسیاری خصوصیات ممتاز، در خانواده ای متولد شد که از طرف پدر نظامی و از طرف مادر فرهنگی بود.

در زمانه ای که شغل سپاهیگری در بالاترین سطح اجتماع مطرح بود و شغل فرهنگی عملا جز در برخی حوزه های علمی در خانواده های اعیان وجود نداشت. مادرش بی بی خانم استرآبادی نویسنده نخستین کتاب با رویکرد فمینیستی در عصر ناصرالدین شاه بود. سرخوردگی از کار سیاسی و نظامی در ایران پرآشوب اواخر عصر قاجار او را از این میدان ها رویگردان کرد و به عالم هنر کشاند و حاصلش سه سال خانه نشینی و تمرین های طاقت فرسا بود که نبوغ نوازندگی او را شکوفا کرد.

از آن به بعد تا ۲۰ سال خود را کاملا دراختیار عشق و آرمان بزرگش؛ تعالی موسیقی ایرانی قرار داد. وزیری در سال ۱۲۹۳ تا ۱۳۱۳ که به حکم رضاشاه برای همیشه خانه نشین شد، یک تنه به اندازه یک گروه حرفه ای و پرکار تلاش کرد و لحظه ای نیاسود. مدرسه و کلوپ موسیقی تاسیس کرد، کتاب ها نوشت، آهنگ ساخت، ارکستر تشکیل داد، شاگر پروراند، ردیف های استادان پیشین را نوشت، در ساز ها اصلاحات به عمل آورد، سخنرانی برای توضیح ایده های ترقی خواهانه اش ترتیب داد، تار نواخت و همه اهل موسیقی را بی استثنا مبهوت نوازندگی خود ساخت.

از سال ۱۳۱۳ تا ۱۳۵۳ وزیری به کسوت استادی دانشگاه تازه تاسیس تهران درآمد و موسیقی را عملا کنار گذاشت و حتی تا سال ها دست به تار نزد و اگر شاگرد معنوی اش روانشاد روح الله خالقی جلد دوم سرگذشت موسیقی ایران را به او اختصاص نداده بود، شاید همین قدر نیزدرباره او نمی دانستیم. علی نقی وزیری مانند سایر قهرمانان و اسطوره های سرزمین ما فرجامی جز شکست و ناکامی نداشت، اما تاثیرش را گذاشت. زندگی او تلخ ولی آثارش پراز سرزندگی و امید است. وزیری را باید خوش عاقبت درنظر گرفت.

روزنامه ایران
(۱۸ مهر ۱۳۹۶)

علیرضا میرعلینقی

علیرضا میرعلی نقی

علیرضا میرعلینقی متولد ۱۳۴۵ در تهران
روزنامه‌نگار، پژوهشگر موسیقی و منتقد هنری

۱ نظر

بیشتر بحث شده است