گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

درباره قطعه سمفونیک خلیج فارس اثر شهرداد روحانی

آواهای نیلگون

این اولین بار نیست که موسیقی ای به اصطلاح نادقیق «مناسبتی» (یا به اصطلاح غلط تر: سفارشی) برای مایملک ملی این مرز و بوم ساخته می شود. گفته قدما- یعنی الفضل للمتقدم- لااقل برای حیطه هنرها و به خصوص موسیقی، مصداق چندانی ندارد. به بیانی رسانه ای تر: اینجا امتیاز آوردن بر حسب شایسته سالاری است و نه پیش افتادن های غالبا تصادفی و رابطه ای در جریانی که اصلا معلوم نیست «مسابقه» باشد.

اگرچه آیندگان اعم از منتقدان حرفه ای تا افراد صرفا سلیقه محور، قضاوت های خود را خواهند کرد و شاید نمره هایی هم به خیال خود بدهند. اما آنچه در آن کمترین تردیدی راه دارد اندازه های فنی- هنری «ساخته موسیقیدانی است که هر کدام از فعالیت های جغرافیایی- تاریخی و فرهنگی این سرزمین را برای خلاقیت خود دستمایه قرار داده است.

تسلط فنی به ابزار کار آهنگسازی از مقولات عینی و معین و قابل ارزیابی و حتی قابل قیاس با امثالهم است و درجه موفقیت هنری البته قدری دشوارتر از این مقوله هاست و با ارزیابی سریع و با معیار قرار دادن سنجه هایی صرفا فنی قابل کشف و توضیح نیست. اینها کلی ترین مطالبی هستند که هنگام رویارویی با ساخته های معاصران باید در نظر گرفت.

قطعه سمفونیک خلیج فارس اثر شهرداد روحانی به صورت سی دی صوتی در قالب کتابی حجیم که مخصوص خلیج فارس ساخته و پرداخته، انتشار یافته است. در این یادداشت قصد ندارم مطالبی را که به سفارش ناشران محترم آن (بانک سامان و موسسه آوای باربد) در بروشور آن نوشته ام تکرار کنم هرچند در پاره ای موارد، از این کار گریزی ندارم. با این تفاوت که زبان به کار رفته در آن متن بیشتر تخصصی و خاص موسیقیدانان است و در یادداشت حاضر کمتر فنی و بیشتر خاص موسیقی دوستان است. «خلیج فارس» یک قطعه سمفونیک است و یک سمفونی به معنی کلاسیک آن و به این معنی که موسیقی به حد کافی قدرت داشته است تا خودش زبان گویای خود باشد و به دامن کلام و دکلاماتور و خوش آوازها متوسل نشود. این بزرگ ترین موسیقی شهرداد روحانی در این سال و زمانه است.

در روزگار سلطه قلدرمآبانه خوش آوازها ترانه سراهای «سری» ساز و کلاماتورهایی با صدای رادیو فونیک و غلت و واغلت های احساسات. موسیقی شهرداد روحانی دارای ارکستراسیون قوی، رنگ آمیزی سنجیده (متناسب با موضوع کار خود) و دارای قابلیت تصویرسازی در حد بسیار قوی است. در ساخته او می توان ردپاهایی از تمام سال های دانش اندوزی و هنرآموزی او به اضافه جست وجوی عاشقانه و بی پایانش برای شنیدن شاهکارهای هفتاد و هفت اقلیم موسیقی جهان امروز را یافت.

عصر امروز عصر انباشت و انفجار اطلاعات است و آهنگسازی که گوش و چشمش را بر این جریان های عظیم بسته باشد، نه تنها اصیل و بدیع نیست بلکه به نوعی، عقب مانده و دارای کاراکتری جنینی و کم مایه است. امروزه، اصالت فردی، در ترکیب های بدیع است و رسیدن به این حد، هم تحصیلات کامل می خواهد و هم استعداد موروثی که این دو به حد کمال در آهنگساز «خلیج فارس» وجود دارد.

در این قطعه، حرکات عمیق و پرقدرت امواج نیلگون، لطافت آبی آب، انعکاس آسمان در آن، غریو توفان و آرامش نسیم در صدای مرغان دریایی، همراه با حس غرور و سرافرازی از تعلق به چنین آب و خاکی، با زبان موسیقایی قدرتمندی بیان شده و اثری است دارای تم های ایرانی، و بیانی بین المللی. به ویژه سایه هفت ضربی زیبای حسین علیزاده در چهارگاه که آشنای همه دوستداران استاد است – به طرزی از یاد نرفتنی در ذهن و در خاطر شنونده باقی می ماند.

خلیج فارس اثری است برای همیشه، و به پندار نویسنده این یادداشت، زیباترین و همه گیرترین قطعه ارکسترالی که در موسیقی سمفونیک ایرانی، به احترام یکی از مهم ترین مظاهر جغرافیایی این سرزمین نوشته شده است. آرزو دارم در آینده نزدیک، ویدئوکلیپی شایسته و درخور این اثر همراه با نسخه صوتی و خوش کیفیت، توسط ناشران مجموعه، به دست دوستداران این نوع طرز تلقی از موسیقی سمفونیک ایرانی برسد.


روزنامه اعتماد
۲۴‌شهریور ۱۳۹۲

علیرضا میرعلینقی

علیرضا میرعلی نقی

علیرضا میرعلینقی متولد ۱۳۴۵ در تهران
روزنامه‌نگار، پژوهشگر موسیقی و منتقد هنری

۱ نظر

بیشتر بحث شده است