گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

نقش صدا بر صفحه کاغذ (۵)

ساسان سپنتا (۱۳۱۳ – ۱۳۹۳)

دکتر ساسان سپنتا می افزاید: «آنچه از مجموعه لوله های فوتو گراف مذکور حاصل شد، از نخستین آثار بازمانده صوتی ضبط شده و بازیافت شده در ایران به شمار می آید که از نظر بررسی های زبانشناسی زبان فارسی و تطور آن، صدای شخصیت های معروف، آثار خطبا و گویندگان نامی، مطالعه در مراسم و اعیاد سنتی، سماع نغمه ها و ردیف اصیل موسیقی ایرانی، سبک نوازندگی استادان موسیقی عصر ناصرالدین شاه، که نغمات ساز آنها به جز وسیله استوانه فوتوگراف در هیچ وسیله دیگری ضبط و پخش نشده، آن منابع می تواند مفید بوده و مورد استفاده واقع شود.» ایشان بعد از بازیافت این آثار در چند مصاحبه رادیویی، برخی از آنها را روی نوار ضبط کرد و با شرح و توصیف لازم برای استفاده عموم ارائه داد که از رادیو ایران به تاریخ ۱۱ خرداد ۱۳۵۱ پخش شد.



در چهاردهم دی ماه ۱۳۵۱ یک فیلم ۱۶ میلیمتری تلویزیونی از کارگاه آ زمایشهای علمی دکتر ساسان سپنتا در تلویزیون به نمایش درآمد. دکتر ساسان سپنتا اضافه می کند: «از آن به بعد، خانواده های چندی با من تماس گرفتند و برخی از لوله های ضبط شده فوتوگراف را که در اختیار داشتند برای بازیافت صدا در اختیار من قرار دادند. از آن جمله آقای مصطفی فاتح چند لوله فوتوگراف آوردند که روی نوار مغناطیسی منتقل کردم. در بین آن لوله ها قطعاتی از سیدرحیم خواننده معروف اصفهانی و نیز روضه حاج تاج نیشابوری واعظ معروف را که صدایی گیرنده و سیمایی دلکش داشت، قطعاتی موجود بود.»



با همه اهتمامی که دکتر ساسان سپنتا برای انتشار بخشی از صفحه های قدیم (از جمله صفحات آواز سید حسین طاهرزاده) داشته است، هنوز تمایلی بر انتشار این تک سندهای باارزش و تاریخی، از سوی ایشان مشاهده نشده است. شاید علت اصلی، بی رغبتی محیط فرهنگی و عدم توجه مسئولان است که گویا به ارزش های موجود در این اسناد یگانه، واقف نیستند و برای به نشر آوردن آنها، سرمایه لازم را صرف نمی کنند. در حالی که نشر صحیح و شایسته این آثار گرانبها با نظارت صاحب اصلی و کارشناس آنها باید صورت بگیرد.



همچنین، هنوز کتابی حاوی مجموعه مقالات ارزشمند ایشان در ۴۹سال فعالیت مداوم و غیر مداوم در زمینه موسیقی نویسی، منتشر نشده و وجود آن برای رشد فرهنگ موسیقی ایرانی الزامی است. حاصل زندگی پربار و پرکار دکتر ساسان سپنتا، هنوز در اختیار اهل فن و فرهیختگان قرار نگرفته است. اگر چه در همین حد انتشار نیز بسیار مثمر ثمر و تاثیر گذار بوده، در نگارش مقاله های دایره المعارفی و تحقیقی مورد استفاده نویسندگان جوان قرار گرفته و همه این ها، غیر از شاگردانی است که در سی و پنج سال تدریس ایشان در دانشگاه، از محضر درس او استفاده کرده اند.



دکتر ساسان سپنتا در سال های اواخر دهه، ۱۳۸۰ به بازنشستگی از تدریس در دانشگاه می رسد و برای مردان علم و اندیشه، این مرحله، آغاز پربارترین دوره زندگی علمی آنان است که با خیالی آسوده و دور از دغدغه های کار و تدریس، به تدوین و ویرایش و نشر آثارشان می پردازند و در واقع، حاصل عمر را به چشم خویش می بینند و از ثمرات آن بهره می گیرند.


روزنامه ایران ۵ دی ۱۳۸۵

 

علیرضا میرعلینقی

علیرضا میرعلی نقی

علیرضا میرعلینقی متولد ۱۳۴۵ در تهران
روزنامه‌نگار، پژوهشگر موسیقی و منتقد هنری

۱ نظر

بیشتر بحث شده است