علیرضا میرعلی نقی
استاد در آخرین گفت و گویی که روی تخت بیمارستان انجام داد، به صراحت گفت: «بین شاگردانم فقط محمد اسماعیلی را می شناسم و به او امید دارم، اگر خودش را حفظ کند و وقتش را روی این چوب و پوست بگذارد.» زمان نشان داد که انتخاب و تشخیص حسین تهرانی چقدر بجا بوده است.
محمد اسماعیلی می گوید: «افتخار حقیر این است که سال ها در مکتب این نازنین زانوی شاگردی به زمین نهاده ام و دست ادب برسینه. او قبل از هر چیز، معلم زندگیم بود. بسیار کم صحبت می کرد و زیاد می اندیشید و به همین معتقد بود. می فرمود: اول پاک و سالم باشید، بعد هنرمند، کسی که در اثر آلودگی های محیط نیازمند شد و هنرش را به پستی کشانید، دیگر هنرمند نیست زیرا ناگزیر است پیش هر کسی دست دراز کند و به حیثیت هنری خود لطمه بزند. به کسی که هنرش را بفروشد، نمی توان عنوان هنرمند داد.
محمداسماعیلی بسیار زود مراحل پیشرفت و تسلط به فنون تنبک نوازی در مکتب تهرانی را گذراند و به عنوان خلیفه کلاس او شناخته شد. او در نخستین گروه تنبک که به همت استاد حسین تهرانی و به تشویق روح الله خالقی به راه افتاده بود، در کنار هوشنگ ظریف، محمود رحمانی پور و نصرت الله گلپایگانی حضور داشت. وی تنها کسی بود که ساز تخصصی و ساز اولش، همان تنبک بود. مابقی در سازهای دیگر تخصص داشتند.
این اتفاق مربوط به سال ۱۳۳۷ بود. شش سال بعد، در هنرستان موسیقی ملی به صلاحدید بزرگان به جای استادش برای تدریس انتخاب شد و در تربیت هنرجویان کوشش فراوان کرد. در همین سالها، اسماعیلی با حسین دهلوی و جمعی دیگر (هوشنگ ظریف، فرهاد فخرالدینی و مصطفی پورتراب) دست اندرکار کتاب «آموزش تنبک» شد.
این کتاب نخستین گام مهم در آموزش سازهای کوبه ای ایرانی بود؛ کتابی که با توجه به ویرایش های متعددی که استاد اسماعیلی و شاگردانش بر آن کرده اند هنوز هم بی رقیب است. هنگام تدوین این کتاب، استاد تهرانی هنوز حیات داشت.
او نمونه های تمرین را می نواخت، هوشنگ ظریف به نت می نوشت، دهلوی و پورتراب نظارت فنی داشتند و اسماعیلی نیز آنها را به شاگردان تعلیم می داد. او از همان جوانی مرجع تحقیق درباره تنبک بود و خود نیز روحیه پژوهشگرانه ای داشت. روی ریتم های مطربی و روی ریتم های زورخانه تحقیق می کرد و شیوه های مختلف تنبک نوازی را می شناخت. خلاصه ای از دانسته های استاد اسماعیلی درباره وزن های زورخانه در کتاب «تاریخ و فرهنگ زورخانه» نوشته غلامرضا انصاف پور منعکس است. از نشر این کتاب سال ها می گذرد و هم اکنون نیز نایاب است.
۱ نظر