گفتگوی هارمونیکشنبه ۱۸ اردیبهشت دانشگاه بین المللی قزوین میزبان چهار تن از دست اندرکاران اپرای مولوی بود. در این برنامه کارگردان اپرا بهروز غریب پور و سه تن از خوانندگان آن محمد معتمدی، حسین علیشاپور و سجاد پورقناد حضور داشتند. در هنگام برگزاری این نشست قرار بود بهزاد عبدی آهنگساز اپرا و همایون شجریان خواننده نقش شمس حضور داشته باشند که به دلیل سفر بهزاد عبدی از ایران و مشکل مجوز برای حضور همایون شجریان در دانشگاه، جلسه بدون حضور این دو هنرمند اجرا شد.
پیش از آغاز سخنرانی ها، اپرای مولانا بر روی پرده به نمایش در آمد و پس از آن غریب پور، علیشاپور، معتمدی و پورقناد به روی صحنه رفتند.
بهروز غریب پور پیش از اینکه وارد بحث اپرا شود گفت: “اگر می دانستم از حضور همایون شجریان در دانشگاه جلوگیری شده هرگز در اینجا حاضر نمیشدم. امیدوارم روزی برسد که دانشگاه های ما ترسی از حضور یک هنرمند جوان را نداشته باشد.” سخنان غریب پور با تشویق شدید حضار همراه شد.
غریب پور به اجرای روی پرده این اپرا اشاره کرد و گفت: “اصولا یک اثر که برای صحنه اپرا به صورت عروسکی ساخته میشود را باید در همان سالن نمایش دید و دیدن این اپرا روی پرده چندان مناسب نیست.”
غریب پور در ادامه با ستایش از بهزاد عبدی برای نوشتن آواز ایرانی در اپرا گفت: “پیش از این دو اپرا، آهنگسازان بزرگ ما مثل حسین دهلوی، لوریس چکنواریان، احمد پژمان و … آثار اپرایی ایرانی را با آواز کلاسیک غربی مینوشتند که اینکار باعث میشد، تمام حالت های موسیقی ایرانی در آن اپرا به گوش نرسد، استفاده نکردن از تکنیک های آواز ایرانی یک اشتباه بزرگ بوده در ساخت اپراهای ایرانی”
غریب پور در پاسخ به این سئوال که چرا شما داستان را به شکلی جلو بردید که پس از مرگ شمس داستان تراژیک پایان نگیرد گفت: “من به جز عرفان ایران به هیچ چیزی فکر نمیکردم زمانی که این داستان را مینوشتم و خود را ملزم به رعایت داستان نویسی کلاسیک غربی نمیکردم”
پس از صحبتهای بهروز غریب پور، محمد معتمدی خواننده نقش مولوی گفت: “ما در ادبیات ایران متون بسیار ارزشمندی داریم ولی داشتن متن خوب الزاما موجب بی نیازی ما را به داشتن نمایشنامه خوب نیست. وقتی شما میخواهید با استفاده از یک متن ادبی مثل همین اشعار مولانا، اثری دراماتیک خلق کنید با مشکلات زیادی مواجه میشوید و آقای بهروز غریبپور در این اثر هم مانند اپرای قبلی توانسته اند با موفقیت این مشکل را پشت سر گذارند و این کار از هر نویسنده کاردانی بر نمی آید، برای تایید گفته من نمایشنامه نویسان میتوانند این شیوه را امتحان کنند”
محمد معتمدی افزود: “خوانندگان ایرانی اولین تجربه های بازیگری را هنگام خواندن تجربه میکردند و این تداعی کردن حالت صحنه برای آنها کمی دشوار بود.”
پس از محمد معتمدی حسین علیشاپور خواننده نقش سلطان العلما با تقدیر از آهنگساز و کارگردان این اثر که موجب گرد همایی سازنده خواننده های جوان شدند گفت: “این اتفاق میتواند در آینده هنر آواز تاثیر مثبتی داشته باشد و باعث پیشرفت این هنر شود.” علیشاپور همچنین به همکاری و آشنایی فرخنده اهالی تئاتر و موسیقی اشاره کرد که در این اثر بوجود آمده بود. در ادامه حسین علیشاپور چند بیتی را از اشعار حسین منزوی تقدیم به همایون شجریان که غایب این جمع بود تقدیم کرد.
پس از گفته های علیشاپور، سجاد پورقناد که در اپرای مولانا در نقش خواننده و نوازنده سه تار حضور داشت با عنوان این موضوع که در غیاب بهزاد عبدی به نیابت از او در این جمع حضور دارد، به ایراد سخنانی پرداخت.
سجاد پور قناد در تایید گفته های بهروز غریب پور به نارسایی های تصویر دی وی دی این اثر اشاره کرد و گفت: “تصویری که شما روی پرده دیده اید شباهت زیادی به اجرای عروسکی اثر ندارد، چراکه کارگردان وقتی این اثر را برای صحنه آماده میکرده، تمام صحنه را در نظر میگرفته و کلوز آپ از چهره عروسکان در کار نبوده، همچنین طراحی صحنه در این تصویر مختل شده و در قسمتهای زیادی به جای دیدن طراحی صحنه، قسمت سیاهی از پشت صحنه را میبینید همراه با تصویر زوم شده ای از عروسکها که بیشتر نخ و اتصالات به چشم می آید”
سجاد پورقناد، حسین علیشاپور، محمد معتمدی و بهروز غریب پور
پورقناد در ادامه به دلیل استفاده نکردن آهنگسازان بزرگ سمفونیک ایران از آواز ایرانی در اپرا اشاره کرد و گفت: “در طی تاریخ، آواز خوانی کلاسیک به سمتی پیشرفته که خوانندگان در مقابل ارکستر بتوانند بیشترین صداگیری را از حنجره خود داشته باشند و همین امر باعث شد که تکنیکها به شکلی دیگر ظهور کنند. آواز ایرانی هم به خاطر ستیل و تکنیکهایی که دارد، نمیتواند در حالت فعلی از نظر ولوم با آواز کلاسیک برابری کند و به همین خاطر آواز ایرانی از طرف آهنگسازانی مثل حسین دهلوی هم که معتقد به استفاده از آواز ایرانی به همراه ارکستر هستند در نگارش اپرا استفاده نشده است ولی امروزه میدانیم که هیچ سالنی بدون امکانات صوتی مشغول به فعالیت نیست و ما با استفاده از این امکانات میتوانیم هر دو استایل آوازی ایرانی و غربی را مانند این اپرا در کنار هم داشته باشیم.”
پورقناد در ادامه به آداب صحنه در ایران اشاره کرد و گفت: “متاسفانه آداب صحنه در ایران عملی فرمالیته و نمایشی به حساب می آید در حالی که آداب صحنه و آداب گوش کردن است که تاثیر گذاری کامل یک اثر را در ذهن ما ممکن میسازد”
پس از پایان گفته های پورقناد، بنا به درخواست مدعوین آوازی با مطلع “دانی که چنگ و عود چه تقریر میکنند” از حافظ توسط حسین علیشاپور و در ادامه او محمد معتمدی با همان شعر و همان دستگاه اجرا شد که با تشویق مخاطبین روبرو شد. پس از پایان برنامه، از طرف انجمن دانشجویی فیلم و عکس دانشگاه بین المللی قزوین لوح تقدیری با تصویری از مولانا به میهمانان اهدا شد.
در اپرای مولوی تنها کسی که آ واز ایرانی را مثل استاد شجریان نخواند، آقای علیشا پور بود. بقیه ورژنهای مختلف شجریان بودند.موفقیت وسلامت دوست هنرمندم را از خداوند متعال خواستارم.