گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

تشخیص تونالیته و انتخاب آکورد


در ادامه مطلب قبل راجع به نوشتن همراهی برای ملودی، یکبار دیگر به ملودی آماده شده نگاه کنید. فرض را بر این میگذاریم که ملودی ما دارای تونالیته هست لذا باید سعی کنیم تونالیته

آن را پیدا کنیم. – البته این فرض غلطی نیست چرا که موسیقی های بدون تونالیته را به این سادگی نمی توان درک کرد! – در بسیاری از موارد سرکلید ها کمک بسیار خوبی برای نزدیک

شدن به تونالیته موسیقی هستند (اما نه همیشه). بنابر این از سرکلیدهای قطعه مشخص هست که ملودی یا در Eb ماژور نوشته شده یا در C مینور.

نکته مهم دیگری که خیلی میتواند روی موسیقی های تونال برای تشخیص تونالیته به ما کمک کنه نتی هست که ملودی در انتها روی آن فرود می آید. که در اینجا نت C می باشد. نت

فرود برای ملودی های ساده اغلب نت پایه گام هست و اگر این نباشد حتما” یکی از نت های آکورد پایه هست. بنابراین با دیدین این نت C می شه نزدیک به این شد که ملودی در C مینور

نوشته شده است یا حداقل گامی که آکورد پایه آن نت C دارد اما این بازهم کافی نیست و باید بیشتر بررسی کرد.

اگر کادانس هارمونیک آخر ملودی کادانسی طبیعی باشد باید حرکتی از درجه پنجم به اول باشد لذا با دیدین نتهای Bb که در انتهای ملودی به حالت بکار به B تبدیل شده اند میتوان این

حدس را زد که اینها احتمالا” از نت های آکورد پنجم گام هستند که این کمک خوبی است و ما را به آکورد G7 هدایت میکند، یعنی پنجم C مینور.

باز برای اطمینان اگر نت های آکورد Cm را در نظر بگیریم خواهیم دید که این نت ها در ملودی بیش از سایر نت ها تکرار شده است و تقریبا” می توانیم به جرات بگوییم که طبیعی ترین

انتخاب نوشتن هارمونی برای این ملودی همان C مینور هست. دقت کنید که شما بعنوان یک آهنگ ساز میتوانید همین ملودی را در هر تونالیته یا گامی به هر صورت که بخواهید

هارمونیزه کنید. این کاملا” به شما مربوط است مثلا” به راحتی می توانید روی Eb ماژور این قطعه را هارمونیزه کنید، که البته این کار کاملا” به جسارت و میزان تجربه شما وابسته می

باشد.

اگر مطالب قبلی راجع به آکورد ها و نحوه انتخاب توالی آکورد ها را مطالعه کرده باشید خواهید دید که در یک گام مینور یکی از طبیعی ترین حرکت ها حرک از اول به درجه چهارم و

سپس درجه پنجم و در نهایت بازگشت به درجه اول می باشد. که در رابطه با این ملودی معادل Cm-Fm-G-Cm می باشد. در صحبت های قبل گفتیم که این آکوردها (I,IV,V) از

مهمترین آکوردهای هر گام میباشند و برای هارمونیزه کردن هر قطعه موسیقی می توان از آنها استفاده کرد.

نکته ای که میتواند تا حدی برای ما دغدغه ایجاد کند اینکه کدام آکورد را در کجا استفاده کنیم؟ کاملا” به شما بستگی دارد که حرکت ملودی را چگونه میخواهید جلوه دهید. بطور طبیعی

حرکت I-IV-V همانند شکل به سمت بالا بوده و پس از صعود کامل به درجه پنجم، فرودی روی درجه اول دارد. اگر از این روش بخواهیم استفاده کنیم باید تعدادی از میزانهای اول

ملودی را با آکورد Cm و تعدادی از آکورد های وسط ملودی را با Fm و تعدادی از میزان های پایانی را با G7 هارمونیزه کنیم و سپس روی Cm فرود بیاییم.

اینکه کدام آکورد در چه میزانهایی باشد بستگی به ملودی و ذوق و سلیقه آهنگساز دارد. برای سادگی ابتدای کار فرض میکنیم که هر میزان هارمونی ثابتی دارد و درون یک میزان

هارمونی تغییر نمیکند. حال شما باید تشخیص دهید که در هر میزان چه نت هایی نتهای آکورد و کدام نت ها بیگانه هستند. در این حالت کاملا” میتوانید ملودی را هارمونیزه کنید. برای این

مدل میتوانید چهار میزان اول را با آکورد Cm، دو میزان بعدی را با آکورد Fm و دو میزان آخر را با آکورد G هارمونیزه کنید. در این صورت نتهای D و F در چهار میزان اول نت

های بیگانه و نت های Eb و D هم در دو میزان بعدی بیگانه و … خواهند بود. هرچه تعداد نتهای آکورد که در ملودی موجود است و کشش مربوطه بیشتر باشد ملودی ساده تر قابل هضم

خواهد بود، در غیر اینصورت – یعنی وجود بیشتر نتهای بیگانه – شما را به هارمونی پیچیده ای نزدیک میکند که نیاز به تجربه زیاد دارد.

حرکت هارمونیک روی توالی آکورد I-IV-I-IV-V

شما به همین سادگی میتوانید ملودی خود را با همین توالی یعنی Cm-Cm-Cm-Cm-Fm-Fm-G-G هارمونیزه کنید، ملودی را با این آکورد ها بنوازید خواهید دید که خوش صدا جواب

میدهد، اما این بهترین نیست. (حداقل باید آکورد های درجه پنجم را هفت کنید و کمی رنگ به آن ببخشید.) برای تهیه یک توالی آکورد بهتر باید ملودی را بقولی در امواج متلاطم دریای

هارمونی بیندازید! کافی است که تعداد بالا و پایین رفتن ها را بیشتر کنید وحتی المقدور سعی کنید بیش از یکبار به قله – که همان درجه پنجم است – نروید چرا که در اینصورت ارزش

فرود اصلی ملودی را کاسته اید. درصورتی که به این کار نیاز داشتید میتوانید از آکوردهای نزدیک به درجه پنجم مانند Bmdim یا Dm7 و … استفاده کنید. به این شکل نگاه کنید، می

توانیم چند بار بین درجات اول و چهارم حرکت کنیم و در نهایت به درجه پنجم برویم که در ارتباط با ملودی ما این توالی آکورد اینگونه خواهد شد Cm-Fm-Cm-Fm-Cm-Fm-G7

-G7. (البته در شکل بدلیل کمبود جا تعداد کمتری بین درجات اول و چهارم بالا و پایین رفته ایم.)

بنابراین تا اینجا یاد گرفتیم که با بررسی مختصر ملودی می توانیم بسادگی تونالیته و در صورت نیاز گام ملودی را مشخص کنیم و نیز با طرحی که در ذهن داریم میتوانیم حرکت هارمونی

را نیز مشخص کنیم. قبل از اتمام این مطلب باید ذکر شود که یک آهنگساز – بخصوص آهنگساز Jazz که موسیق او بر پایه هارمونی هست، – هرگز یک دفعه شروع به نوشتن هارمونی

های پیچیده نمی کند و با ارائه طرح هارمونی از بالا به پایین هارمونی موسیقی را از ساده به سمت پیچیده سوق میدهد.

کاوه رهنما

کاوه رهنما

متولد ۱۳۴۶ تهران
لیسانس الکترونیک
نوازنده پیانو، پژوهشگر موسیقی

۱ نظر

بیشتر بحث شده است