گفتگوی هارمونیک
چندی قبل به بهانه درگذشت یکی از ترانه سرایان لاتین به نام “کونسوئلو ولازکوئز” مطلبی تهیه کردیم و در آن راجع به یکی از ترانه های جاودانه این شاعر که در اغلب کشورها از شهرت بسیاری برخوردار است صحبت شد. این ترانه “Besame Mucho” (مرا ببوس) نام دارد که توسط خواننده ها و گروه های بسیاری به زبانهای مختلف اجرا شده است.
قابل توجه آنکه شما می توانید در ایران نیز در بسیاری از رستورانها و مکانهای عمومی که موسیقی پخش می کنند اغلب شنونده این موسیقی زیبا باشید. حتی در طول هفته در لابلای برنامه های مختلف شبکه های رادیویی نسخه های زیبای بدون کلام این ترانه پخش می شود.
در این مطلب علاوه بر آوردن تعدادی از اجراهای زیبای “Besame Mucho”، با یک تحلیل کوتاه سعی خواهیم کرد علت موفقیت جهانی برخی از موسیقی ها و ترانه ها – همانند این ترانه – را بیان کنیم. قبل از آن به یکی از اجراهای برگردان فرانسوی این ترانه زیبا گوش کنید :
از دید فنی
تکرار و عادت معمولا بطور ناخواسته به همراه خود علاقه بوجود می آورد. بعنوان مثال رفتن مکرر به یک رستوران باعث می شود تا شما بتدریج حتی بدون توجه به کیفیت غذای رستوران به آن محل علاقمند شوید. نکته ای که در این گونه از قطعات موسیقی نهفته است استفاده از توالی آکورد (Chord Progression) هایی است که قبلآ در بسیاری از ترانه ها استفاده شده. در اینصورت با وجود آنکه شنونده غیر حرفه ای ممکن است متوجه این موضوع نشوند اما بطور ناخودآگاه حتی در اولین مرتبه از شنیدن ترانه، احساس دوستی و راحتی می کند و خیلی زود با آن ارتباط برقرار میکند.
Placido Domingo & Paloma San Basilio , “Besame Mucho”
به آکوردهایی که در این قطعه استفاده شده است دقت کنید. (به فایل pdf رجوع کنید) قسمت اعظم هارمونی بر روی آکوردهای Dm، Gm و A7 پایه گذاری شده است. این سه آکورد با توالی معمول i-iv-V-i از پر استفاده ترین توالی های آکورد در گام های مینور است که در ترانه های ایرانی جدید و قدیمی کاربرد بسیار دارد. بنابراین شنونده با شنیدن حرکت هارمونی با وجود آنکه ممکن است قبلا” این حرکت ها را در گام دیگری حس کرده باشد با هارمونی موسیقی خیلی زود ارتباط برقرار می کند.
اما برتری “Besame Mucho” نسبت به بسیاری از ترانه های دیگر از این قبیل درآن است که آهنگساز/تنظیم کننده در برخی موارد که لازم دیده است با اعمال تغییرات زیبایی در هارمونی موسیقی را از یکنواختی – که معمولا در ترانه های قدیمی وجود دارد – از بین برده است. بعنوان مثال ممکن بود برای میزان ۵ هارمونی روی Gm بماند ولی اینچنین نیست و با یک حرکت به سوی آکورد فادیز کاسته که تمایل زیادی به حل روی Gm دارد در هارمونی میزان ۵ تنوع ایجاد می کند. مثال دیگر میزان ۱۴ است که باز هارمونی می توانست در کل میزان روی A7 بماند بدون آنکه شنونده احساس بدی از موسیقی داشته باشد.
اگر به قطعه دقت کنید و احیانا” هارمونی آنرا با ساز خود اجرا کنید متوجه خواهید شد که دو تغییر بسیار زیبای دیگر وجود دارد یکی در اوایل قطعه هنگامی است که برای لحظات قطعه تغییر مد داده و به ر ماژور میرود و دیگری هنگامی است که – در انتهای نت موسیقی – هارمونی از Em7 به Bb7 رفته سپس برای فرود به Dm، یک میزان روی درجه پنجم (A7) می ماند.
Elvis Presley , “Besame Mucho”
زیبایی ملودی نیز نباید نادیده انگاشته شود. معمولا” ملودی ای نزد مردم عادی محبوب می شود که ساده باشد و قابل حفظ کردن، و یکی از مهمترین عوامل در این نوع از ملودی ها نداشتن پرش های بزرگ است چیزی که امروزه در ملودی خواننده ها بوفور مشاهده می شود و باعث آن می شود تا مردم عادی توانایی زمزمه کردن صحیح ملودی را نداشته باشند. اگر به قطعه نگاه کنید در جملات موسیقی بجز میزان ۱۳ که یک پرش چهارم به سمت پایین داریم بقیه پرش ها فاصله سوم یا کوچکتر هستند و باعث می شوند تا شنونده عام بسادگی بتواند ملودی را با خود زمزمه کند.
از دید عمومی
“Besame Mucho” بنا به دلایلی که قبلا” به آن اشاره کردیم ترانه ای است که موسیقی آن در همان ابتدا مورد توجه و علاقه قرار می گیرد. اما یکی از شانسهای بزرگ این ترانه آن بود که از همان روزهای اول اجرا، مورد توجه خوانندگان بزرگ در دوران های مختلف قرار گرفت. از نت کینگ کول، دین مارتین، فرانک سیناترا، الویس پریسلی، پگی لی، جیمی دورسی و … گرفته تا خواننده های امروزی مانند خولیو ایگلوسیاس، دایانا کرال و … آنرا اجرا کردند. این قطعه آنقدر توسط خوانندهای کشور های مختلف اجرا شده است که تقریبا” بعنوان یکی از استانداردهای موسیقی پاپ/جاز تبدیل شده و بسیاری از گروه های موسیقی و نوازندگان سولو – مانند ریچارد کلایدرمن – نسخه های بدون کلام آنرا نیز اجرا کرده اند. به نسخه زیبایی از اجرای این موسیقی از فاستو پاپتی (Fausto Papetti) گوش کنید :
Fausto Papetti , “Besame Mucho”
تمام مواردی که تا بحال مطرح کردیم به کنار، از دیگر عوامل موفقیت اولیه این ترانه می توان به مناسبت و معنای زیبای شعر “Besame Mucho” اشاره کرد. همانطور که قبلا” در مطلب
“به بهانه درگذشت یک ترانه سرای لاتین” اشاره کردیم، شعر این ترانه در بحبوحه جنگ دوم جهانی به اسپانیایی سروده شد و داستان زندگی بسیاری از سربازان را بیان میکرد که از خانواده خود برای پیوستن به ارتش جدا می شدند. به یکی اجرا های موفق اسپانیایی این ترانه گوش کنید:
۱ نظر