شاهین مهاجریهمچنانکه قبلا ذکر شد، ممکن است زمان بندی موسیقی از نسبتهای سیستم نمائی خارج شود و به سوی فواصل تبدیلی (تقسیمات مضرب اعداد فرد مانند ۳،۵،۶،۷،۹،۱۰،۱۱،۱۲،۱۳،…) گرایش پیدا کند. شیوه نت نویسی رایج در این موارد بر اساس تقسیم یک فاصله ساده به ۳،۵،۷،۹،۱۱ و… بخش است (مانند فاصله چنگ تریوله که حاصل تقسیم بر ۳ شدن فاصله سیاه است).
اما موسیقی معاصر شیوه دیگری را نیز در پی گرفته است.
در این شیوه تمام فواصل زمانی بر اساس نت گرد و در یک تمپوی ثابت مشخص می شوند.
به جدول زیر نگاه کنید:
در جدول بالا طول تمام فواصل زمانی بر اساس نسبتی از نت گرد در تمپوی ۶۰ مشاهده می شود. ستون های شکل بالا به ترتیب از چپ به راست عبارتند از نسبت فاصله زمانی با نت گرد – طول زمانی فاصله و نام بعضی از فواصل.
با توجه به رابطه ساختاری وزن و عناصر تشکیل دهنده آن می توان کسر میزانهایی با شکل متفاوت از آنچه مرسوم است را به وجود آورد. در عمل چنین اتفاقی افتاده است. در آثار آهنگسازانی مانند Brian Ferneyhough – Henry Cowell می توان چنین اوزانی را مشاهده نمود. به این وزن ها Irrational می گویند. البته این لغت به مفهوم ریاضیش (عدد گنگ) به کار نمی رود و تنها به این دلیل انتخاب شده است چون ساختار نمائی بر اساس ۲ را ارائه نمی دهد.
اوزانی مانند ۳/۴ یا ۷/۶ مثالهایی از این اوزان اند. نکته مهم در مورد این اوزان آن است که وزنی مانند ۴/۴ یا ۵/۴ دارای ۴ ضربند که دارای تمپوی ۶۰ اند و فقط دارایv مخرجهای متفاوتند. این موضوع مانند تفاوت میزان ۴/۴ و ۴/۲ با تمپوی ۶۰ است. البته از این موضوع می توان به شکل دیگری یاد کرد. می توان فرض کرد که ۵/۴ همان ۴/۴ است منتها با تمپوی متفاوت. اگر در مورد وزن ۴/۴ تمپو را معادل ۶۰ در نظر بگیریم و بخواهیم وزن ۵/۴ را معادل ۴/۴ فرض کنیم باید عدد تمپو را به عدد ۷۵ تغییر دهیم:
۷۵=۶۰*۴/۵
۵ مخرج وزنی است که می خواهد با تغییر تمپو به وزن ۴/۴ تبدیل شود.
Henry Cowell در قطعه “Fabri برای پیانو” برای تمایز بین ارزش زمانی مخرجها از ۱ تا ۹ شکل سر نتها را عوض کرد. به عنوان مثال برای ارزشهای تریوله از سر مثلثی شکل استفاده نمود:
مثالی از کابرد سر نت های متفاوت برای فواصل زمانی متفاوت توسط Cowell
اشکال سر نت برای فواصل زمانی متفاوت
نمونه کارهای Cowell را می توان در این لینک شنید.
Brian Ferneyhough در کارهای خود علاوه بر استفاده از ترکیبات چند- تبدیلی Nested-Tuplets از اوزان Irrational هم بسیار استفاده کرده است.
Brian Ferneyhough
مثال بالا نمونه نوت نویسی Brian Ferneyhough با میزانهای ۲۰/۳ و ۱۲/۵ است که ترکیبات فواصل چند تبدیلی را نیز شامل می شود.
نمونه کارهای Brian Ferneyhough در این لینک قابل شنیدن است.
در هر حال بین موسیقیدانان بر سر کاربرد این نوع نوشتار بحث است. عده ای معتقدند که با ایجاد روابط تمپوئی بین میزان ها مانند مثال بالا کاربرد این شیوه بی مورد است ولی Brian Ferneyhough اعتقاد دارد این شیوه در جایی که تغییرات تمپو زیاد می باشد بسیار کارایی دارد.
منابع:
en.wikipedia.org
۱ نظر