گفتگو با آن سوفی موتر (۲)

نایلز: گاهی چنین پیشینه ای که از آن نام بردید بر سر راه ویولونیست ها وجود دارد (البته بعید می دانم در مورد گیتاریست ها نیز چنین موردی صدق کند). این پیشینه می تواند دامی بر سر راه آن ها باشد. به خاطر می آورم که اجرای شما از کنسرتو ویولون بتهوون را تماشا کردم و شما در کادانس آن کار بسیار متفاوتی انجام دادید. من واقعا از این کار شما لذت بردم اما با خودم فکر کردم که چند نفر از این کار…

موتر: شگفت زده می شوند؟ (می خندد)

نایلز: بله، دقیقا. چطور این کار را انجام می دهید؟

موتر: در این زمینه تنها آهنگساز است که می تواند شما را متوقف کند یا نکند. آهنگساز تنها کسی است که باید هوایش را داشته باشید و به آنچه در نظر دارد توجه کنید اما همانطور که در طول تاریخ دیده ایم آهنگسازان متفاوت، دیدگاه های گوناگونی درباره اجراها داشته اند، مخصوصا وقتی که خود آهنگساز اثر خودش را رهبری کند یا در اجرای آن بنوازد؛ هیچ گاه یک فرمول ثابت وجود ندارد.

به نظر من تاریخ بر دوش ما سنگینی نمی کند اما باعث می شود که به این حقیقت دقت کنیم که نباید تفسیر ها را بدیهی بدانیم. تفسیر های استادان بزرگ گذشته مرجع های بسیار ارزشمندی هستند. دیروز وقتی مشغول اجرا بودم یکی از همکاران جوانم به اینجا آمد و ما درباره سولو سونات های باخ صحبت می کردیم. این همکار من بر روی این اثر کار می کند و می خواست بداند که آیا من دیسک مرجعی را برای این اثر می شناسم یا نه.

من هم ناتان میلشتین (Nathan Milstein) را به او معرفی کردم. او تقریبا ۱۵ سال دارد و احتمالا نام این نوازنده را نشنیده بود. خیلی ناراحت و شگفت زده می شوم وقتی می بینم که این مشکل بین المللی است. مهم نیست که در کدام کشور زندگی می کنید. آنچه مهم است، این است که پس از من نسلی وارد عرصه موسیقی شده است که استادان بزرگ قرن پیشین را نمی داند. این بسیار نگران کننده است؛ در واقع این یک بیماری مشترک در بین نسل جوان است که فکر می کنند که هر دیسک جدیدی که عرضه می شود در بر گیرنده حقیقت نهایی است!

نایلز: نه در طولانی مدت.

موتر: نه

نایلز: جنبش بزرگی رخ داده است، رویکرد ما نسبت به باخ دستخوش تغییرات زیادی شده است. اگر به تفسیری از باخ که متعلق به اوایل قرن بیستم است گوش کنید و آن را با کاری که به تازگی ضبط شده مقایسه کنید، متوجه تفاوت بزرگ بین آنها خواهید شد.

موتر: مشاهده اینکه دوره های گوناگون، چگونه تمرکز بر قطعه هایی که سالها به آنها عادت کرده بودیم را تغییر داده اند، بسیار جالب است. جنبش موسوم به ساز اصیل (original instrument movement) قطعا روشنگری هایی را در برخی از قسمت های پژوهشی به وجود آورده است. ما امروزه به پارتیتورهایی دسترسی داریم که تمام جزئیات جمله بندی و دینامیک آهنگها را آنگونه که سازندگانشان در قرن ۱۸ و ۱۹ در نظر داشتند نشان می دهند.

یادم می آید که وقتی که برای اولین بار کنسرتوهای موتسارت را شروع کردم، ده، یازده و دوازده ساله بودم. در آن زمان انتشارات Barenreiter تأسیس نشده بود. در واقع مجبور بودم تا سالزبورگ بروم تا به آرشیو دسترسی پیدا کنم و بتوانم ورژن های گوناگون کنسرتوها را پیدا کنم.