مقدمه ای بر گام پنتاتونیک

گام پنتاتونیک از جمله گامهایی است که در موسیقی Jazz کاربرد دارد، یکی از متداول ترین آنها گامهایی است که بر اساس یک گام ماژور ساخته می شود. گامی است متشکل از ۵ نت

که از فاصله های دوم بزرگ و سوم کوچک تشکیل شده است.

در یک اکتاو این گام دو فاصله سوم کوچک وجود دارد که به نوعی در دوقسمت این گام یک شکاف ایجاد می کنند. از دیگر مزایای این گام می توان به این موضوع اشاره کرد که در آن فاصله نیم پرده وجود ندارد لذا دارای درجه حساس نمی باشد. به شکل دقت کنید :

همانطور که از شکل مشاهده می شود می توان دریافت که هر گام پنتا تونیک ۵ حالت معکوس یا بقول برخی ۵ مد دیگر دارد. برای اینکار کافی است در گام پنتاتونیک بر پایه دو، از

نت های دو، ر، می، سل یا لا بر روی نت های گام یک اکتاو حرکت کنیم. بنابراین گام A-C-D-E-G-A در واقع معادل است با مد V از گام پنتاتونیک دو. مثال پیچیده تر گام پنتا تنیک

C-Eb-F-Ab-Bb می باشد که در واقع مد III از گام Ab پنتاتونیک می باشد.

نکته ای که باید به آن اشاره کرد آن است که مد هایی را که نام بردیم فقط حالت تئوری ندارد و عملا” در موسیقی کاربرد دارند. این مدها رسما” در سال ۱۹۱۱ توسط خانم آنی جی

گیلکریست (Annie G. Gilchrist) در ژورنال موسیقی محلی (Journal of the Folk Song Society) مورد بررسی قرار گرفت. در هر صورت با توجه به اینکه این گام ۵

مد دارد و ما ۱۲ نیم پرده در یک اکتاو داریم بنابراین می توانیم ۶۰ ترکیب مختلف پنتاتونک داشته باشیم. شکل دوم گام پنتانیک روی می بمل را نمایش می دهد.

اگرچه در موسیقی Jazz حتی بدون دادن تغییرات کروماتیکی می توان از این گام برای Improvisation استفاده کرد اما معمولا” تغییراتی در آن داده می شود. بعنوان مثال آکوردهای

زیبای C6 یا C9 از جمله کاربردهای تغییر نیافته در این گام می باشند که به سادگی می توان روی آنها بداهه نوازی کرد.

اما زیبایی بیشتر کاربرد این گام هنگامی مشخص می شود که کمی از داخل گام اصلی به سمت خارج حرکت کنیم (در بحث های قبل تئوری راجع به داخل و خارج بودن در گام صحبت

کردیم). در اینصورت نوازنده قدرت و امکانات بسیاری برای بدست آوردن فاصله های خوش صدا و دیسونانس خواهد داشت که در بحث های بعدی راجع به آن صحبت خواهیم کرد.