ملیحه شیدایی فر
o سازهای کوبه ای
شامل تیمپانی، ساید درام (شبیه اسنر درام در موسیقی پاپ)، سنج، درام باس (بزرگتر از کیک درام در موسیقی پاپ) میباشد. صرفه نظر از تیمپانی که تا حدودی قابلیت کوک شدن دارد، دیگر ساز های مذکور غیرقابل کوک هستند. از دیگر سازهای ضربی غیرقابل کوک در ارکستر میتوان این سازها را نام برد: مثلث، وود بلوکس (wood blocks) و حتی ویپ (whip)
به علاوه سازهای کوبه ای کوک پذیر که بعضآ در ارکستر استفاده میشوند عبارتند از: زیلیفون، ماریمبا، گلوکن شپیل و ویبرافون.
o دیگر سازهای ارکستری:
هارپ بیشتر از دوران رمانتیک به بعد در ارکسترها به کار گرفته میشود و در مواقعی تعداد آن در ارکستر به دو عدد میرسد. پیانو نیز معمولآ برای تک نوازی در ارکستر قرارمیگیرد. سازهای دیگری مثل گیتار، سلست، ارگ نی دار و غیره…
o خوانندگان یا گروه کر
صدای هر خواننده در طبقه فرکانسی خاصی قرار میگیرد که او را قادر میسازد قطعه ای را که در آن وسعت قرار گرفته را اجرا کند. این طبقه بندی به ترتیب از زیرترین تا بم ترین وسعت صدایی عبارتند از:
♪ سوپرانو (Soprano): زیرترین صدا در طبقه بندی صدایی برای خانم ها که میتواند بسیار تیز باشد (زیرترین صدا = بالاترین فرکانس)
♪ متسو سوپرانو (Mezzo-soprano) : صدای میانی و معمول خانمها که به این گروه در خارج از اپرا، آلتو هم میگویند.
♪ کنترآلتو (Contralto) : صدای بم و عمیق زنانه که در کارهای مدرن بیشتر شنیده میشود.
♪ تنور (Tenor): زیرترین صدا در طبقه بندی صدای آقایان
♪ باریتون (Baritone): صدای میانی در صدای خوانندگان مرد (نه خیلی بم نه زیر)
♪ باس (Bass): بم ترین و عمیق ترین صدا در خوانندگان (پایین ترین فرکانس)
به علاوه صدای انسان میتواند شامل این وسعت های صدایی نیز باشد:
سوپرانوی پسرانه یا تربل (treble): صدای پسر بچه ها
کاستراتو (Castrato): نوعی از صدای خوانندگان مرد (عقیم) که بصورت استثنایی صدایی با وسعت سوپرانو، متسو سوپرانو و کنترآلتو را اجرا میکردند (آخرین خوانندگان کاستراتو تا اواخر قرن ۱۹ زندگی کردند)
کنترتنور (Counter Tenor): مردانی که با تمرین سعی میکنند صداهای زیر را اجرا کرده و با صدای سوپرانوی پسرانه آواز بخوانند.
تدارک و اجرای ارکستر
اصولا برای اجرای ارکستری و به صورت اخص یک موسیقی کلاسیک از سالنهای کنسرت استفاده میشود البته میتوان از مکانهای غیر رسمی مانند تالارها و سالنهای اجتماعات، مدارس و کلیسا و غیره برای این منظور بهره برد. به صورت کلی، یک کنسرت موسیقی کلاسیک را در یکی از این دو دسته میتوان فرض کرد:
۱- کنسرتی که بوسیله یک ارکستر یا یک گروه سازی و آوازی اجرا میشود ۲- یک رسیتال که بوسیله یک ساز سولو و به همراهی پیانو اجرا دارند. برای هر دو نوع اینها اجرا را به دو نیم بخش جداگانه تقسیم میکنند و در پایان اجرای نهایی نیز میتوان یک اجرای آنکور یا بیز را هم در نظر گرفت. (قطعه آنکور به آهنگی گفته میشود که در لیست اجراهای رسمی گروه قید نمیشود ولی معمولآ بنا به درخواست شنوندگان برای ادامه کنسرت امکان دارد اجرا شود.) اجرای آنکور در کنسرت های رسیتال متداول تر هستند.
یک برنامه ریزی برای کنسرت بدین صورت خواهد بود:
♫ نیم ساعت قبل از شروع کنسرت شنوندگان به سالن وارد شده و در جایگاه مینشینند.
♫ در زمان شروع برنامه، کلیه اعضای ارکستر به جز لیدر به روی صحنه میروند. (لیدر یا کنسرت مایستر کسی است که ویلن اول را مینوازد و روی اولین صندلی از سمت چپ ارکستر مینشیند.)
♫ لیدر به صحنه رفته و تشویق میشود.
♫ رهبر ارکستر و سولیست (اگر سولیست داشته باشیم) روی صحنه میروند و تشویق میشوند.
♫ رهبرارکستر باتون (چوب رهبری) را بالا برده و اعضای ارکستر آماده اجرا میشوند. در این لحظه میبایست سالن سکوت کنند.
♫ اجرای اولین قطعه آغاز میشود. این قطعه میتواند نوعی کنسرتو یا اورتور باشد. چنانچه قطعه نخست بیش از یک موومان داشته باشد، مابین اجرای موومانها هیچ تشویقی از سوی حضار صورت نمیگیرد، مگر در فرم های خاصی که این اجازه به مخاطبان داده میشود.
♫ در پایان قطعه اول تشویق حضار را داریم که در این لحظه رهبر ارکستر برای سپاسگزاری متقابل، موقتآ از جایگاه خود خارج میشود تا مخاطبان ارکستر را تشویق کنند و سپس به جایگاهش باز میگردد.
♫ در نیمه اول کنسرت، یک قطعه دیگر از زمان لازم باشد اجرا میشود.
♫ نیمه دوم اجرای گروه ارکستر اصولآ یک قطعه سمفونیک و سنگین و درخور است.
♫ چنانچه نیمه دوم اجرا برای گروه ارکستر خیلی سنگین و خسته کننده نبوده باشد، میتوان بعد از تشویق پایانی حضار یک قطعه آنکور را هم در نظر گرفت.
۱ نظر