بررسی اجمالی آثار شادروان
روح الله خالقی (قسمت سی و یکم)

۳.۲.۴.۳ ـ جور فلک
(بیاتِ اصفهان، ترانه از دکتر حسین گل گلاب)
این اثر نخستین بار به صورت دو صدائی با ارکستر مدرسه وزیری و با صدای روح انگیز و خود کلنل روی صفحه ضبط شده است. در جلد دوم کتاب سرگذشت موسیقی ایران، چاپ ششم، در صفحه ۱۵۶، ابیات آغازین این ترانه درج گردیده است.

۳.۲.۴.۴ ـ خریدار تو
(ماهور، اشعار از سعدی، گلهای رنگارنگ برنامه شماره ۲۱۵، موسیقی ایرانی)
این اثر قبل از سال ۱۳۰۳ ساخته شده و نوآوریهای آن شایان توجه است. شرح جزئیات اثر و تازگی های آن در موسیقی ایران در صفحات ۸ تا ۱۰ از جلدِ دوم سرگذشت موسیقی ایران آمده است.

مبنای شعری اثر، دو غزل متفاوت از سعدی است که هر دو از طیبات است. در خواندن آخرین کلمه از بیتِ آخر متأسفانه اشتباهی رخ داده و “بگذاری”، “نگذاری” خوانده شده است، اما همین قسمت از زیبائی خارق العاده ای برخوردار است.

خالقی در صفحاتِ فوق بر شش نکته انگشت میگذارد که این آهنگ را از موسیقی آن زمان متمایز ساخته اند و سبکی نو، کاملاً مطبوع و دلنشین را نوید میدهد. قسمت پایانی اثر با قطعه ویولونی بسیار زیبا و لطیف اجرا شده که یاد آور ویولون “می ناب” است.

این دو قطعه ویولون، احتمالاً از پنجهِ نوازنده ای میباشد که تمریناتش فقط محدود به موسیقی ایرانی نبوده اند.
آواز برنامه فوق با صدای بنان و پیانوی معروفی و بر غزلی از حافظ است، که مطلع آن چنین است:
دل سرا پرده محبت اوست
دیده آئینه دار طلعت اوست

این آواز ماهور، در برنامهِ موسیقی ایرانی “شاخه گل شکسته” نیز خوانده میشود که اینبار با تار نصرالله زرین همراهی می شود.

۳.۲.۴.۵ ـ دل زار
(همایون، ترانه از استاد محمد محیط طباطبائی)
در سفری بیست روزه که از روز شنبه ۲۷ تیر ماه سال ۱۳۰۴ به صورت جمعی و بسوی نقاط شمالی تهران آغاز شده، وزیری دست به خلق آثاری زده که “دل زار” از جملهِ آنان است. شرح این سفر ییلاقی در دومین جلد از کتاب خالقی آمده است.

محیط طباطبائی، محقق و متتبع معروف، آنزمان در کنار خالقی جزء همراهان وزیری بوده و این آثار یادگار آن سفر میباشند. متن ترانه در صفحهِ ۱۵۳ از “وزیری نامه” آمده است. در آغاز روح انگیز این ترانه را خوانده و بعدها در سال ۱۳۴۳ خالقی آنرا تنظیم نموده است.