در مقایسه با گفتار، لازم به یاد آورى است که به هنگام گفتار هر جمله یا هر واژه یا هر هجائى داراى حدودى از ارتفاع صورت (زیر یا بمى) است. در واقع هیچ یک از بخشهاى یک بافت گفتار طبیعى انسان، بدون استفاده از آهنگ کلام نمىتواند باشد.آهنگ گفتار شامل زیر و بمى صورت بنیادین است که از تارهاى صوتى حنجره (تار آواها) ایجاد مىشود و این خود نوعى موسیقى محسوب مىشود. (۴)
در جریان گفتار یا خواندن یک قطعه نثر یا شعر، بر اثر همخوانى و همسرائى زن و مرد ملاحظه مىشود که بسامد صوت بنیادین صداى زن، دو برابر صداى مرد است. این صوت بنیادى که بر اثر ارتعاش تار آواها تولید مىشود، در هنگام تولید صوتها و صامتها و صامتهاى واگدار گفتار بگوش میرسد.
این فاصله یا بعد را که فاصله اکتاو خواندیم، در موسیقى قدیم «ذوالکل» مىنامیدند و در کتابهاى ابو اسحاق کندى و فارابى و ابن سینا و دیگران نیز به همین نام آمده است. این فاصله طبیعىترین و مطبوعترین فاصلهها مىباشد. بقیه صوتها بین این دو صدا یعنى صداى اوّل و آخر فاصله اکتاو (هنگام) در موسیقى به صورت تدریجى و متصل به هم، بکار نمیروند و تمام صوتهاى موجود در محدوده اکتاو (هنگام) کاربرد موسیقایى ندارد، بلکه فقط معدودى صوتهاى معین به صورت غیر پیوسته قرار دادى، پله به پله در موسیقى مطرح مىباشد. فاصله اکتاو برحسب واحد موسیقایى سنت به ۱۲۰۰ (سنت) تقسیم مىشود، برحسب پلههاى بین فاصله اکتاو است که بقیه فاصلهها تقسیمبندى شده و در اجراى موسیقى مورد استفاده قرار مىگیرد.
ابو نصر فارابى در کتاب موسیقى کبیر، کاملترین فاصلهها را از نظر همخوانى و خوش آهنگى، فاصله ذو الکل (اکتاو) میداند و بعد از آن به ترتیب فاصله پنجم (ذو الخمس) و فاصله چهارم (ذو الاربع) را مطبوع و خوش آهنگ دانسته است.
قدما براى ثبت نتها یا نغمههاى حاصله از پردههاى ساز، برحسب تقسیم بندى طول تار (وتر) از حروف الفباء استفاده مىکردند. این شیوه در دوران باستان توسط هندوان و یونانیان بکار مىرفته است. آنها نغمهها و فاصلههاى دانگ (ذو الاربع) را با حروف الفبا نشان مىدادند. اصول گام موسیقى در بین اقوام آریائى بیشتر بر ذو الاربع یا دانگ (چهار صوت با فواصل معین) قرار داشته است.
دانگ در موسیقى ایران نیز داراى اهمیّت بوده است، در نظام موسیقى هفت دستگاه قرن اخیر ایران نیز دانگ از اهمیّت ویژهاى برخوردار است. در بین اصلاحات موسیقى غرب، گام نقش مهمى ایفا مىکند {این مورد با این قوت در موسیقی ایرانی} در حال حاضر وجود ندارد، در صورتى که در موسیقى غرب گام نقش مهمى ایفا مىکند. در حال حاضر نیز اکثر نوازندگان و اجرا کنندگان موسیقى سنتى ایرانى اطلاعى از گام ندارند.
آهنگها و ملودىهاى موسیقى هفت دستگاه ایرانى، معمولا در محدوده فاصله ساختارى چهارم و به ندرت پنجم حرکت مىکند، به این ترتیب که دو حّد این فاصله یعنى نتهاى بالا و پائین آن، قطبهاى اصلى حوزه تحرک ملودى را تشکیل مىدهد. گسترش فضاى تنال همراه است با ترکیب دو یا چند فاصله ساختارى چهارم متصل یا منفصل یا درهم ادغام شده که آن فضاى تنال دستگاه موسیقى یا زیر مجموعه دستگاه (آواز یا گوشه) را تداعى مىکند.
پی نوشت:
۴- ساسان سپنتا، آواشناسى فیزیکى زبان فارسى، اصفهان ۱۳۷۷، ه ش:صص ۱۰۸-۱۱۴٫
خیام و موسیقی نظری، بررسی مقایسه ای (II)
چهارشنبه ۲۳ شهریور ۱۳۹۰
، توسط:
ساسان سپنتا
، توسط:
ساسان سپنتا
آخرین ارسال‌ها
- فراخوان چهارمین جشنواره و جایزه«نوای خرّم» منتشر شد
- «نیاز به کمالگرایی داریم» (VII)
- فراخوان مقالات سیمف ۱۳۹۶
- برندگان اعزامی جایزه پیانوى باربد به پاریس رسیدند!
- رمضان: سبک آهنگسازی آهنگسازان ایرانی بی ارتباط با عصر زندگی آنهاست
- هماهنگی در موسیقی ایران (II)
- «نیاز به کمالگرایی داریم» (VI)
- تمدید زمان ثبت نام جایزه آهنگسازی «سیمف ۱۳۹۶»
- “بهزاد” پس از سالها در سرزمین مادری اش می خواند
- هماهنگی در موسیقی ایران (I)
- ایران در کشاکش موسیقی (V)
- به مناسبت ۴۸ سالگی مهران مهرنیا
از روزهای گذشته…
کمپانی آر سی ای (III)
در سپتامبر ۱۹۶۵ RCA و Lear Jet Corpبه منظور انتشار نوارها کارتریج ( پیکاپ گرامافون) Track 8 که در ابتدا در سال ۱۹۶۶ در اتومبیل فورد استفاده شد و در ده های ۶۰ و ۷۰ بکلی مشهور شد، تشکیل یک گروه را دادند.
اسطوره زنده دنیای Jazz
Kieth Jarret یکی از قابل توجه ترین پیانیست هایی است که از دهه ۶۰ به بعد به دنیای موسیقی وارد شده اند و در حال حاضر از مهمترین پیانیستهای Jazz دنیا می باشد.
دختر بچه ای با آوای یک ستاره کهنه کار
در مطلب قبل به تاریخچه آموزش موسیقی به کودک در دنیا پرداختیم که در این قسمت توجه شما را به ادامه این مطلب جلب می کنیم.
نت هایی از حاشیه های موسیقی (III)
برخی از آنها نام مستعار برگزیدند، نام هایی مانند «خانم هارمونیکا»؛ بسیاری از آنها نیز به فراموشی سپرده شدند تا زمانی که رشته ی مطالعات جنسیت (gender studies) به جانبخشی به تاریخ فراموش شده ی زنان پرداخت. آرون کوهن (Aaron Cohen) در دانشنامه ی بین المللی زنان آهنگساز (International Encyclopedia of Women Composers) که در سال ۱۹۸۷ چاپ شد، از ۶۰۰۰ آهنگساز زن نام می برد.
موسیقی و طنز (قسمت اول)
در تاریخ ۱۵ شهریور ۱۳۸۴ نشستی به دعوت دفتر پژوهشهای طنز در حوزه هنری، برگزار شد که سخنرانی این برنامه را سید علی رضا میر علینقی عهده دار بود. امروز متن کامل این سخنرانی را می خوانیم:
بررسی اجمالی آثار شادروان
روح الله خالقی (قسمت هفتم)
جلوه هایی از این سفر ناپیدا در غزل حافظ و قطعه “خاموش” ترسیم شده است. انسان پرسنده در آغاز مانند همگان در رود جاندار و زنده حیات شناور است. رودی که همه فراز و نشیب های روحی را در خود هضم میکند. جلوه های گوناگون حیات در مقدمه شکوهمند آهنگ مستتر است.
چکیدۀ درس‌گفتارهای مبانی اتنوموزیکولوژی، جلسه پنجم (I)
اتنوموزیکولوژیست‌ها برای آشنایی با رفتارهای موسیقایی مردم و انواع موسیقی‌ای که در شرایط مختلف زندگی خود از آن بهره‌مند می‌شوند، به مناطق مورد نظر سفر میکند و ضمن استقرار در آن محل به کسب تجربه و ثبت اطلاعات می‌پردازند. سفر به محل زندگی مردم با فرهنگ‌های مختلف و تجربۀ زندگی با آنها و شریک شدن در لحظه‌های آفرینش و اجرای موسیقی توسط آنان و فراگیری نواختن سازهای آنان، از جمله ویژگی‌هایی است که اتنوموزیکولوژی را از سایر رشته‌های موسیقی‌شناسی متمایز میکند.
تاریخ را با به تاریخ سپردن فقر خواهیم ساخت
سر باب گلدوف، برنامه ریز و بنیانگزار مجموعه کنسرتهای عظیم live 8 قول داده بود که این برنامه “بزرگترین کنسرتی که تا کنون اجرا شده” خواهد شد، او با در کنار هم جمع کردن ستارگان موسیقی و به وجود آوردن فضایی مناسب برای وقوع اتفاقی نظیر هم نوایی دوباره گروه Pink Floyd و هم چنین اولین اجرای زنده ترانه به یاد ماندنی “Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band” بیتلز توسط سر پاول مک کارتنی Paul McCartney و U2 ، به قول خود وفا کرد.
گزارش جلسه چهارم «کارگاه آشنایی با نقد موسیقی» (V)
به عنوان مثال بخش‌هایی از یک نوشته که نویسنده‌ای به نام «پیام» با عنوان «سشواری بر زلف پریشان موسیقی» در وبلاگ «حلاج‌وشان» منتشر کرده خوانده شد:
کشته از بس که فزون است کفن نتوان کرد (I)
نشر «دنیای نو» که تا کنون در حوزه‌ی موسیقی نیز کتاب‌هایی را منتشر کرده است، دی‌ماه امسال کتاب دیگری راروانه‌ی بازار کرد. کتابی که می‌توان آن را مهمترین کتاب دربارۀ موسیقی‌دانان آذربایجان دانست. کتابی با عنوان اصلی «آذربایجان خالق موسیقی‌چی‌لری» (موسیقی‌دانان خلق آذربایجان) کهچند بار به زبان ترکی و خط کریلمنتشر شده و بنا به تصمیم ناشر یا مترجم، عنوان آن تغییر یافته و با نام «تاریخ موسیقی آذربایجان»! چاپ شده‌است.