“ردیف” و “اغراق” به مثابه دو بال عامیانگی (۱)

شنبه بیست و سوم مهر در شیراز کنسرتی بر پا بود که بیا و ببین… کنسرتی که اسمش را گذاشته بودند شب موسیقی معاصر پارس و ارکستر معاصر پارس که گویا ارکستری تازه تاسیس است با همکاری ارکستر با سابقه تر چنگ و چند تکنواز غیر شیرازی به اجرای برنامه میپرداختند. رهبر و آهنگساز تمام قطعات آقای علی رادمان بود که شاگرد شناخته شده آقای علیرضا مشایخی است و یکی دوبار هم حتی ارکستر موسیقی نورا رهبری کرده، پس بنابراین میدانستیم که باید منتظر نوعی موسیقی مدرن باشیم.

از مدتی قبل از برگزاری این کنسرت هم در شیراز زمزمه و نجوایی در مورد فعالیتهای این مدیر جدید گروه موسیقی دانشگاه آزاد به گوش میخورد و همه منتظر بودند تا بشنوند و ببینند حاصل دو سال حضور او در شیراز چه بوده است؟ حاصل کلاسهای پر سر و صدا و گران؛ حاصل جمع کردن جمعی از مربیان و دانشجویان و هنرجویان و تمرینهای چند ماهه چیست؟

دیدن کنسرتی با آن ذهنیتی که از پیش داشتیم و مواجه شدن با آنهمه تشویق و تعارف و تکلف، آدم را گیج و منگ میکرد و می آزرد. اینطور بود که نوشتار حاضر شکل گرفت. به نظر میرسید تنها گزارش خشک و خالی از آنچه اتفاق افتاده بود، به اندازه کافی گویا باشد اما بعد دلایل آن آزردگی هم افزوده شد که تنها رگهای گردن به حجت قوی نشده باشد و خوانندگان خود بتوانند صدق مدعا را بسنجند و بیاندیشند. در کنسرت، در بروشور، در موسیقی که اجرا شد، چیزهایی بود که نمیشد در مورد آنها سکوت کرد. چراکه سکوت نمودن در مقابل بعضی نادرستیها به قدر همراهی با آنها بد-عاقبت و نادرست میباشد.

برای همین جریان آن کنسرت و اتفاقاتی که گذشت در دو بخش نوشته شد، نام بخش اول «بزرگنمایی» و نام بخش دوم «اگر ردیف نبود» است که اولی در رابطه با چیزهایی است که در بروشور کنسرت نوشته شده است و دومی راجع به موسیقی میباشد که اجرا شد.

بزرگنمایی
بروشور کنسرت را که باز میکردی، چیزهایی در آن نوشته شده بود که انسان را ملول میکند از آنچه که این روزها در جامعۀ ما رواج دارد و به فارسی به آن میگوییم بزرگنمایی. معلوم نیست چه دلیلی دارد که یکنفر باید همه کار کرده باشد یا همه چیز بداند؟ معلوم نیست چرا بعضی از کارها و مفاهیم را که معنی شان مشخص است، باید به خودمان نسبت بدهیم در حالیکه در ما نیست؟

از غلطها و اشتباهات تایپی و املایی و انشایی بروشور چشم میپوشیم چون دیگر آنقدر در همۀ رسانه ها می بینیم و میشنویم که دیگر انتظاری نداریم! اما در متن معرفی آهنگساز نکاتی هست که نقل آن خالی از لطف نیست. میخوانیم آقای علی رادمان از سال ۱۳۷۷ به مدت ۱۱ سال به عنوان استاد مدعو در دانشگاه تهران به تدریس مشغول بوده است. درست از همین قسمت بود که آدم دیگر توان همراهی با متن را از دست میداد.

معنی استاد مدعو در دانشگاه تا آنجا که میدانیم این است که کسی استاد دانشگاهی باشد و به دانشگاه دیگری جهت تدریس دعوت بشود مثل استاد نورعلی برومند که استاد دانشگاه تهران بود و به امریکا دعوت شد. با این ترتیب این پرسش برای هر کس پیش می آید که آهنگساز محترم این برنامه در سال مزبور در کدام دانشگاه دیگر درس میداده که بعد به عنوان استاد مدعو به دانشگاه تهران دعوت گردیده؟ شاید هم منظور نویسندۀ متن از عنوان استاد مدعو، معنایی غیر از این است که بهتر بود با خواننده هم در میان بگذارد تا برایش سوءتفاهمی پیش نیاید.

تا آنجا که شنیده ایم در سالهای مورد بحث دو نفر از شاگردان آقای مشایخی ابتدا به عنوان دستیار او در درسها و بعداً به عنوان مدرس گروه موسیقی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران مشغول به کار شدند که یکی از آنها همین آهنگساز مورد بحث ما بود. اگر در سیستم دانشگاههای ایران اخیراً تغییراتی به وجود آمده و دستیار فلان استاد دیگر یا مدرس گروه بودن همان استاد مدعو بودن است، خوب پس این ایراد هم اشتباه است و باید بابت آن پوزش خواست. اما اگر این طور نیست، که به نظر می آید نباشد، این یکی از همان موارد بزرگنمایی بیمورد است.