گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

کاربرد نظریه آشوب در آهنگسازی (۱۰)

او در انجام این کار با بوجود آوردن سریالیسم موفق شد و این افتخار بزرگی برای او در تاریخ موسیقی محسوب می‌شود. اما او خیلی سخت به ساختار داخلی موسیقیش وفادار ماند. سریالیسم به عنوان روشی منظم برای تهیه سری‌ها، منظره صوتی موجود را درهم ریخت و شنوندگان را با دنیای صوتی نو آفریده‌اش بیگانه کرد. در حقیقت موسیقی شوئنبرگ علی‌رغم اینکه برای تکوین یافتن نیازمند ساختار بود همین ساختار موجب تیرگی و ابهامش می‌شد. در نتیجه سریالیسم منجر به یک زیباشناسی جهانی نشد.

جان کیج –دیگر پیشگام موسیقی در نیمه قرن بیستم- نیز عمرش را بر سر یافتن این زیباشناسی گریزپا گذاشت. کیج این زیباشناسی جهانی را در نابودی ساختار جستجو کرد او حتی از آشوب هم در ارتباط با موسیقی‌اش بهره گرفت اما آنچه کیج به عنوان آشوب درک می‌کرد نوعی حس ابتدایی بود. این احساس خاص از آشوب در قالب تصادف بدون حضور نظم شنوندگان کیج را وامی‌داشت که تلاش کنند از روی قراین با موسیقی‌اش ارتباط برقرار کنند.

البته این تلاش بیهوده‌ای بود چون موسیقی او حاوی هیچ ساختمان یا بافت خاصی نبود تا شنوندگان بتوانند با آن ارتباط برقرار نمایند. به همین دلیل هم آنچه او ابهامش می‌نامید به صورت یک زیباشناسی جهانی در نیامد.

امروز آخرین کوشش‌ها برای دست یافتن به این زیباشناسی جهانی آهنگسازان را مستقیما به سوی نظریه‌ی آشوب راهنمایی کرده است. از خلال دو اصل حساسیت به شرایط اولیه و تکرار نزدیک آنها باید همزمان موجودیت‌های کاملا مخالف هم را می‌ساختند. ریاضیات نظریه‌ی آشوب، موسیقی را وادار به تغییر کرد و همزمان اجازه داد که موسیقی پیشرفت غیر منتظره‌ای باوجود الگوریتم‌های عددی پیچیده بکند. در نظریه‌ی آشوب، موسیقی، زیباشناسی جدیدی را کشف کرد که اجازه می‌داد ساختاری را که لازم داشت همچنان حفظ کند و همزمان جذابیتش را از طریق بوجود آوردن عناصر غیر تکراری بدست آورد.

نظریه آشوب و آهنگسازی مانند دو قطب مخالف هستند اما در CAC آنها با هم یکی می‌شوند: شباهت و تغییر، آشوب و نظم. این دو قطبی‌ها به صورت طبیعی از یکدیگر جدانشدنی‌اند.

بدین ترتیب نظریه آشوب که در ریشه‌هایش تناسب چندانی با موسیقی نداشت ابتدا با نفوذ به حوزه دانش و سپس به ادبیات تصویر جدیدی از هنر ارائه کرد و سپس ارتباطی عمیق با موسیقی همزمان با انقلاب آشوب (در دهه ۸۰ و ۹۰ قرن بیستم) برقرار نمود. نظریه آشوب در این زمان مانند دانه‌ای شد که هر دونیمه‌اش –آشوب و نظم– در فرهنگ، ذهن و هوس‌های انسان جوانه زد و پس از این انسان‌های بیشتری به کمک این دانه به جستجوی هماهنگی در زندگی میروند، هماهنگی که حاصل موازنه میان دو قطبی‌های تغییر و ثبات، نظم وآشوب خواهد بود.

۷- نمی‌دانم که انتخاب عدد ۱۲ برای تعداد خوانندگان ارتباطی با تکنیک‌های سریال دارد یا خیر.

۸- Golah در لغت به معنای نوعی کشتی فنیقی است. iota به معنی ذره و همچنین حرف نهم الفبای یونانی است. نلسون در این آهنگ سفر افسانه‌ای فنیقی‌ها به آمریکای جنوبی را، که گفته می‌شود هزاران سال پیش از کلمب انجام شده است، به عنوان ماده اولیه‌ی کارش مورد استفاده قرار می‌دهد (تمثیلی استعاری از ذره بودن این کشتی کوچک در اقیانوس در این نامگذاری مشاهده می‌شود).

۹- از آنجا که آثار صوتی نامبرده در متن مقاله برای بیشتر خوانندگان در ایران قابل دسترسی نیست آدرس‌های اینترنتی زیر که بعضی از این آثار را به صورت رایگان در دسترس علاقه‌مندان قرار می‌دهند، می‌تواند مفید باشد.

سایتها

www.mike-andrews.com

http://mywebpages. comcast. net/djsnow/KLAVIER/NONETTE. HTM

http://www. timara. oberlin. edu/~gnelson/gnelson. htm

http://vbs. ahk. nl/david/PlentyPowerfulProg. html#Pictures


کتابنامه

جواهری نیا، فرامرز. نگرشی ژرف به یی چینگ و مفاهیم آن. بدیهه، ۱۳۷۹.

ریگدن، جان. ابو کاظمی، محمد ابراهیم، دانشنامه فیزیک. مرکز تحصیلات تکمیلی در علوم پایه و بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی، ۱۳۸۱.

شونبرگ، آرنولد. عبدالله زاده اسماعیلی، نسرین اصول آهنگسازی. دانشگاه هنر، ۱۳۷۸.

Adorno, Theodor W. Philosophy of Modern Music. New York: Seabury Press, 1973.

Andrews, Mike. Chaos in the Modern Jazz Movement. http://www. gweep. net/~rocko/ sufficiency/node1. html, 1996.

Bidlack, Rick. “Chaotic Systems as Simple (but Complex) Compositional Algorithms. ” Computer Music Journal vol. 16 n. 3 (1992): 33-47.

Cage, John. John Cage: An Autobiographical Statement. New York: TheJohnCageTrust. http://www. newalbion. com/artists/cagej/autobiog. html, 1989.

Griffiths, Paul. “Serialism. ” New Groves Dictionary of Music and Musicians. Ed. Stanley Sadie. Vol. 17. Washington, D. C.: MacMillan, 1980. 20 vols.

Grout, Donald, and Claude Palisca. A History of Western Music. 5th ed. New York: W. W. Norton, 1996.

Hayles, N. Katherine. Chaos Bound: Orderly disorder in Contemporary Literature and Science. New York: Cornell University Press, 1990.

Järveläinen, Hanna. Algorithmic Musical Composition. Helsinki University of Technology,
Telecommunications software and multimedia laboratory, Seminar on content creation, 2000.

Kostelanetz, Richard. John Cage. New York: Preager, 1970.

Little, David Clark. Composing with Chaos: Applications of a New Science for Music. http:// www. xs4all. nl/~19521952/dcl/COMPwCHAOS. html

Lorenz, Edward. The Essence of Chaos. Seattle: University of Washington Press, 1993.

Nelson, Gary Lee. Wind, Sand, and Sea Voyages: An Application of Granular Synthesis and Chaos to Musical Composition. http://www-ks. rus. uni-stuttgart. de/people/schulz/ fmusic/gnelson. html.

Perle, George. Serial Composition and Atonality: an Introduction to the Music of Schönberg, Berg, and Webern. Los Angeles: University of California Press, 1972.

Peyser, Joan. The New Music: The Sense Behind the Sound. New York: Delacorte Press, 1971.
Retallack, Joan. “Poethics of a Complex Realism. ” John Cage: Composed in America. Marjorie Perloff and Charles Junkerman, ed. Chicago: University of Chicago Press, 1994.

Walker, Elaine. Chaos Melody Theory TM. 2003.
Whittall, Arnold. Musical Composition in the Twentith Century. London:OXFORD UNIVERSITY PRESS, 1999.

Xenakis, Iannis. Composer and architect. Iannis Xenakis: the Man and his Music. With Mario Bois. London: Boosey and Hawkes, 1967.


فرهنگ و آهنگ شماره‌های ۶ و ۷

آروین صداقت کیش

آروین صداقت کیش

متولد ۱۳۵۳ تهران
منتقد و محقق موسیقی

۱ نظر

  • مقاله بسیار جالبی بود .با سیستم های دینامیکی اشنا بودم ولی پیوند بین نظریه آشوب و موسیقی خیلی جالب بود

بیشتر بحث شده است