کاوه رهنما
موسیقی Jazz در آذربایجان شوروی، توسط ارکستر ملی State Popular Orchestra که به نام جز ملی (State Jazz) نیز شهرت دارد پایه گذاری شد.
این ارکستر
که در سال ۱۹۳۸ توسط توفیق قلی اف (Tofig Guliyev) و نیازی (Niyazi) به وجود آمد،
که سازبندی آن شامل یک ترومبون، پنج ساکسوفون، سه ترومپت، یک پیانو، یک گیتار و
مجموعه سازهای کوبه ای (درامز و پرکاشن) بود.
گروه Jazz ملی هم به
اجرای Jazz کلاسیک میپرداخت و هم به تجربیاتی در بداهه نوازی (Improvisations)،
مقام (Mugam) و نیز موسیقی مودال (منظور موسیقی که بر پایه گامهایی غیر از مینور و
ماژور معمول باشد) ملی آذربایجانی دست میزدند. بعنوان مثال پرویز رستم بایف (Parviz
Rustambayov) نوازنده ساکسوفون، در اولین کنسرت Jazz ملی یک بداهه نوازی در مقام
چهارگاه را اجرا کرد. به این کار ارکسترال از گارایف گوش کنید :
لیلی و مجنوناین نوابغ موسیقی آذربایجانی یک هدف داشتند و آن برقرار کردن مکتب ملی
Jazz بود. پس از پایان جنگ جهانی دوم، رئوف حاجی بایف (Rauf Hajibayov) مدیریت گروه
Jazz ملی را به عهده داشت اما در سالهای ۱۹۶۰-۱۹۵۰، دستگاه تبلیغات کمونیستی ضربه
بزرگی به پیشرفت موسیقی Jazz آذربایجان وارد کرد. مقامات شوروی، جاز را به عنوان یک
موسیقی اغواگر غربی عنوان کردند و اجرای آنرا ممنوع اعلام کردند.
علیرغم
این تحریم، علاقمندان Jazz در خفا دورهم جمع شده و از طریق رادیوهای غربی، به
موسیقی گوش میدادند و سعی میکردند تا آنچه را شنیده اند اجرا کنند. در اواخر دهه
۶۰، موسیقی Jazz، با راهنماییها و حمایتهای گارا گارایف (Gara Garayev)، نیازی،
توفیق قلی اف و رئوف حاجی اف، زندگی دوباره ای آغاز کرد. این دوران شاهد ظهور گایا
(Gaya)، گروه چهارنفری رفیق بابایف و پس از آن گروه واقف مصطفی زاده (Vagif
Mustafazade) بود. به قسمتی از یکی از کارهای این گروه گوش کنید :
گارا گارایف که آهنگساز برجسته سبک کلاسیک بود به ساختن موسیقی
Jazz نیز میپرداخت. از جمله آثار او می توان به موسیقی برای The Bold Young Man of
Gascony ، سه نوکتورن Nocturnes (قطعه موسیقی محزون ، شاعرانه و شبانه) ، تعداد
زیادی پرلود و … نام برد. پرلود (Prelude) شماره ۲۸ از او قطعات ناب Classsic
Jazz l می باشد و یکی از بهترین نوازندگان در این قطعات واقف مصطفی زاده است. به
قسمتی از این پرلود گوش کنید :
مقام، موسیقی سنتی آذربایجانی در واقع شامل بداهه نوازیهایی است
که بر روی تم اصلی این موسیقی انجام میشود و نوازندگان آن هر یک به نوبه خود منحصر
به فرد هستند زیرا هر کدام شیوه بداهه نوازی خاص خود را دارند. این بداهه نوازی
آزادانه در واقع رابط اصلی بین موسیقی Jazz و مقام است. قابلیت تلفیق عناصر شرقی
مقام با موسیقی غربی Jazz به این معنا است که Jazz میتواند در دنیای موسیقی شرق نیز
موفق باشد.
۱ نظر