نت هایی از حاشیه های موسیقی (۲)

از وقتی که دیم اتل اسمایت (Dame Ethel Smyth) «مارش زنان» (The March of the Women) را در سال ۱۹۱۱ ساخت و آن را از پشت میله های زندان هولوی با مسواک خود رهبری کرد، یک قرن می گذرد. این تنها داستان مشهور درباره ی یک «بانوی آهنگساز» است. تنها کافیست به عادت پوشیدن لباس های پشمی، سیگار کشیدن و علاقه اش به ویرجینیا وولف دقت کنید تا ببینید چرا به یک نمونه ی کارآمد بانوی آهنگساز تبدیل نشده است؛ خیلی ها بیشتر داستان مسواکش را شنیده اند تا آهنگ هایش را!

اما اکنون می توان این عدم حضور را از بین برد. سو پرکینز (Sue Perkins)، بازیگر کمدی و رهبر، در اختتامیه ی برنامه ی زنان جهان (Women of the World) که آخر این هفته برگزار شد، ارکستری متشکل از بانوان را برای اجرای سرود ساخته ی اسمایت در جشنواره ی مرکز ساوت بنک (Southbank Centre) رهبری می کند.

در تمام طول این هفته، موسیقی زنان در حال اجرا بوده است.

چندی پیش انجمن حقوق موزیسین ها در بنیاد موسیقی (که اکنون بانوان عضو آن به ۱۴ درصد رسیده اند)، برنامه ی «بانوان آهنگ می سازند» را به راه انداخت که «فرصتی استثنایی برای بانوان آهنگساز است» و موسیقی جز و راک را نیز دربرمی گیرد و کمک هزینه ای تا پنج هزار پوند را برای «افزایش آگاهی از فاصله ی جنسیتی و تشویق همکاری های جدید» در اختیار آهنگسازان زن می گذارد. به گفته ی سالی تیلور (Sally Taylor)، مدیر این انجمن، هدف از برگزاری چنین برنامه ای «تشویق زنان برای جلو آمدن [در این عرصه] و ایجاد مدل های نقش آفرین برای آیندگان است.»

شاید فکر کنید که این اقدام، یک عقب گرد است. خب، بیایید به کاری که در ابتدا داشتیم انجام می دادیم باز گردیم؛ آیا توانستید به تعداد انگشتان یک دست، آهنگساز زن نام ببرید؟ خب، خیلی هم بد نیست. برنامه ی بی بی سی پرامز معیار خوبی است که حتی می تواند از شما یک مشاور برنامه بسازد.

وقتی که ماه آینده شروع فصل جدید اعلام شود، فریادها بلند خواهد شد که «پس زنان آهنگساز کجا هستند؟» و یک سخنگو ظاهر می شود و آمارهایش را می خواند: یک آهنگساز زن بیشتر از فصل پیش و دو آهنگساز بیشتر از سال گذشته. به هر حال، هرچه باشد از سال ۲۰۰۶ بهتر است که هیچ بانوی آهنگسازی شرکت نکرده بود. البته سال ۲۰۰۸ نیز سالی رهایی بخش بود زیرا از ۱۱۷ آهنگساز ۶ نفر زن بودند که این تعداد برابر با ۶ درصد کل شرکت کنندگان بود.

اگر خود افراد از این که به آنها کمک می شود عصبانی یا مردد شوند، نیاز به اقداماتی برای افزایش آگاهی را بیشتر درک می کنند.

جنیس ساسکیند (Janis Susskind)، مدیر انتشارات “Boosey & Hawkes”، نیز بر این باور است که: «توازن شکننده ای وجود دارد. هیچ کدام از زنان آهنگسازی که با من کار می کنند، دوست ندارند که انگشت نما شوند. اما مسئله ی هوشیار بودن است. این که حواسمان جمع باشد نام هیچ زن آهنگسازی در لیست هایمان نیست. چرا که نه؟ آیا راضی هستیم از این وضع؟ چطور می شود این وضع را تغییر داد؟»

به راحتی می توانیم دلایل فراوان غیاب زن ها را در گذشته حدس بزنیم: خانوادگی، مالی، آموزشی. راهبه ها برای استفاده ی خودشان آهنگ می ساختند که معروف ترینشان هم راهبه ی قرن دوازدهم یعنی هیلگارد از بینگن یا سنت هیلگارد (Hildegard of Bingen) است. بعدها زنانی که از خانواده های متمول بودند و آواز می خواندند یا ساز می زدند برای خودشان آهنگ می ساختند، مخصوصا ترانه. اما از آنجایی که کارکردن در شأن آنها نبود، استعدادشان ناشناخته باقی ماند.