کامیار صلواتی
گفت و گو با حسین علیشاپور ذات آواز ایرانی مغفول مانده است
حسین علیشاپور را یکی از آوازخوانان توانای نسل جدید موسیقی ایران می دانند که در چند سال اخیر حرکتی رو به جلو داشته است. از آنجایی که او یکی از معدود صداهای مستقل و متفاوت نسل جدید آواز است – نسلی که بیش از هر چیز از معضل تک صدایی بودن و تقلید رنج می برد – یکی از بهترین گزینه های بحث پیرامون مسائل و مشکلات آواز این روز ها به شمار می رود. با حسین علیشاپور در گفت و گویی مفصل پیرامون این مسائل و همچنین فعالیت های خود او بحث کردیم.
بر خود لازم می دانیم که ضمن آرزوی موفقیت برای ایشان، از همکاری های این هنرمند با اخلاق عرصه ی موسیقی کمال قدردانی را داشته باشیم.
اگر اجازه بدهید بحث را با مساله آواز در ایران آغاز کنیم. الان مشکل عمده ای که هست – و البته تبدیل به بحثی تکراری هم شده – این است که اگر شما و همکارانتان را – مثل آقایان معتمدی و همایون شجریان – نسل سوم خوانندگان پس از انقلاب بنامیم، معضل عمده ای به نام تقلید هست که این تقلید شوندگان خوانندگان نسل اول پس از انقلاب به خصوص استاد شجریان و تا حد کمتری شهرام ناظری هستند. با توجه به این که شما از معدود خوانندگانی هستید که صدایتان دارای هویت مستقلی است، ریشه این مشکل از را چه سمتی می بینید؟ مقلدین یا خود اساتید؟
بخش عمده ای از مشکل به این برمیگردد که دوستانی که آواز می خوانند خود را در ابعاد محدودی پرورش و رشد می دهند. در وجوه تکنیکال معمول مانند صداسازی، نحوه ی اجرای تحریرهای پیچیده، اجراهای سرعتی و مسائل کیفی یا قدرت صدا و… پیشرفت داشته ایم. اما آن چیزی که مربوط به خود موسیقی ایرانی و ذات این موسیقی و در بحث مورد نظر ما ذات آواز می شود تا حدی مغفول مانده.
مسائلی که همواره در آواز ایرانی دغدغه بوده، مثل شعرخوانی، تاثیر کلام بر شنونده، رعایت بار مفهومی کلمات در شعر و موارد مشابه کمرنگ شده اند. منتهی من این را تقصیر کسی نمی گذارم، بلکه مقصر آن را یک سری شرایط می دانم که بعضی از دوستان ما به آن شرایط تن می دهند. آنها باید به ذات موسیقی ایرانی توجه کنند و در حقیقت این نکته را در نظر داشته باشند که باید در حوزه ی آواز ایرانی دارای گفتمان مستقلی باشند. البته یک بخش آن برمیگردد به تحقیق زیاد. اگر گلها را بشنوید می بینید که جناب استاد شجریان به سبک های مختلفی آواز می خوانند، ما از ایشان کارهایی را شنیده ایم که به سبک ظلی، به سبک قمر، مانند طاهرزاده و غیره خوانده اند تا در نهایت به یک گفتمان مستقل رسیده اند.
ایشان با تمام این ها یک امتزاج به وجود آورده اند و شخصیت خود و دغدغه هایشان را در خصوص آواز در آن قالب وارد کرده اند و به این مرحله رسیده اند. نمی شود که الان شما ایشان را ببینید و صرفا سراغ ایشان بروید. به هر حال بلاشک استاد شجریان قوی ترین آوازخوان تاریخ ایران از جهات مختلف بوده. منتهی تقلید از ایشان به نظر من دو دلیل دارد: اولین دلیل این است که این دوستان بحث بازار و بیزنس را در نظر می گیرند و قاعدتا در این حیطه کسی که مانند استاد شجریان می خواند برد بیشتری دارد.
۱ نظر