گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

نگاهی به «شوشتری برای ویولون و ارکستر» (۹)

آکورد اول که با رنگ قرمز مشخص شده ر – فا – ر- سی است که در واقع آکورد معکوس اول فاصله دوم شوشتری “لا” است که در واقع سی – ر – فا بوده است که به آکورد می – فا – می – دو اتصال یافته که یک آکورد دو-می-سل است که پنجم آن یعنی سل حذف شده است؛ این آکورد که با رنگ سبز مشخص شده، درجه سوم شوشتری است که بوسیله “فا” (که از آکورد قبلی مانده) شبیه به آکوردهایی با فواصل زوج شده که به زعم صاحب این قلم برای کدر شدن آکورد این فا حفظ شده است.

آکورد بعدی که با رنگ آبی مشخص شده نیز همین خصوصیت را دارد: می-فا-لا-لا که باز فا از آکورد قبلی حفظ شده و نمی گذارد لا و می درخشندگی زیادی پیدا کنند.

همین فیگور هارمونیک، پس از شنیدن این سه آکورد باز با یک درجه پایین تر تکرار می شود با این تفاوت که دو که بکار بوده دیز می شود و به شکل مقطعی صدای آکورد لا ماژور می دهد که در واقع ما را با یک مدیفیکیشن روبرو می کند:


در ادامه حرکت فلوت را به همراه ویولن می شنویم که یادآور حرکت خلسه آور آغازین فلوت در جواب ویولون سولو است.

در میزان ۷۷ باز تکرار فیگور هارمونیک قبلی را اینبار با تغییر نقش ابوا به کلارینت می شنویم.

در میزان ۸۹ ویولن سولو به اوج می رسد و به ایست موقت روی “می” می رسد؛ ملودی نشان می دهد که دهلوی پس از این که از اولین جمله بخش ویولون تا اینجا، به گوشه های ایرانی وفادار بوده، تغییری در این مایه می دهد و فاصله سوم شوشتری را نیم پرده به جلو می کشد که البته این عمل در موسیقی کلاسیک با فرض اینکه این شوشتری را نوعی مینور بدانیم، بسیار معمول و شناخته شده است.

باز تم در بخش ویولون سولو به صورت سیکوئنسی نزول میکند و این بخش زهی ارکستر است که همچنان با نت های تکنیک استکاتو استرس قطعه را حفظ می کند و چنان که گویی به حدی از هیجان می رسد که بخش ویولون را تحت تاثیر قرار داده و از نظر نوانس از آن قوی تر شده، در حدی که گویی در میان هجوم بیرحمانه ی خود، ویولون سولو که بسان بلبلی است که به زندان گرفتار شده را در خود می فشارد ولی همچنان بدون توقف می خواند و در میزان ۹۷ حرکت کروماتیک پایین رونده کلارینتها را می شنویم که گویی از سلطه بر این آواز مایوس شده اند…

این حرکت طنز آمیز را در بسیاری از آثار قرن بیستم می توانیم بشنویم و در این اثر هم به زیبایی قرار داده شده است.



در ادامه حرکت فلوتها به همراه گروه زهی ها را می شنویم که باز از گام کروماتیک بهره می برند.

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد متولد ۱۳۶۰ تهران
نوازنده تار و سه تار، خواننده آواز اپراتیک و سردبیر مجله گفتگوی هارمونیک
لیسانس تار از کنسرواتوار تهران و فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشکده فارابی دانشگاه هنر تهران

۱ نظر

بیشتر بحث شده است