گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk
سجاد پورقناد و حمید متبسم در نقد نغمه

مشکلی بزرگ در همنوازی سازهای مضرابی وجود دارد که باعث شده حتی عده ای از منتقدان، موافق گروه نوازی سازهای مضرابی نباشند و آن ایجاد نویزی است که هنگام همنوازی ایجاد می شود. وقتی ما گرافی که مربوط به ثبت سازهای کششی است را می بینیم متوجه می شویم یک فرکانس همراه با هارمونیک هایش به شکل موازی و نامیرا از ابتدا تا انتهای نت اجرا شده دیده می شود، در حالی که در سازهای مضرابی یک پیک قوی همراه با نویز و نوفه و فرکانسهای بالا بوجود می آید و پس از آن طنینی از فرکانس اصلی را به صورت میرا داریم.

البته این فرکانس بالا و نویز اولیه، در ساز سولو تا حدی جذابیت هم ایجاد می کند ولی همزمانی این زخمه ها در گروهی از سازهای مضرابی، ایجاد یک نویز بزرگ می کند که چندان شنیدنی نیست.

این مشکل را هم می توان با تغییراتی در سیم و مضراب تا حدی کاهش داد و به صدایی مطلوب برسیم.

اگر این مشکل حل شود، تشکیل ارکستر مضرابی نمی تواند غیر منطقی باشد چنانکه از همنوازی هارپ و چند نوازی پیانو احساس بدی نداریم.


موج ثبت شده از تار


موج ثبت شده از کمانچه


فرکانس های ثبت شده از تار


فرکانس های ثبت شده از کمانچه

یکی از مشکلات دیگر ارکستر مضرابی، سونوریته بم تار است.

بم تار فقط از نظر شکل شبیه به تار است و ادامه ای برای ساز تار از نظر سونوریته، چنانکه در کرانگله و ابوا یا ویولا و ویولون می بینیم، نیست.

به تازگی سازی توسط ابراهیم قنبری مهر ساخته شده است که با سیمهای زخیم تری از جنس سیمهای تار سازی بزرگ تر از تار ساخته شده که احتمالا این ساز می تواند جای بم تار های فعلی را بگیرد که بیشتر صدایی شبیه به عود دارند تا تار!

سه تار با کاسه رزونانسی کوچکش به احتمال قوی هیچوقت نمی تواند برای کنسرت از حالت الکترو آکوستیک خارج شود و باید قبول کنیم که سازی الکتروآکوستیک است.

اگر تلاشهای ابراهیم قنبری مهر در همکاری با ارکستر های دهلوی و پایور در محدوده ای متوقف شد به این خاطر بود که سازنده صرف بودن بدون دانش آکوستیک، کار را بسیار سخت می کند و از راه دشوار تجربه می گذراند.

سازنده ساز بدون دانش آکوستیک در واقع یک مونتاژ کار است که نمی تواند تا حد محدودی سازی را در مسیر مطلوب تغییر دهد و این ارکستر برای ادامه حیات ناچار است به تشکیل یک تیم محقق و سازنده ساز.

* با تشکر از شاهین مهاجری برای تهیه گراف ها

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد

سجاد پورقناد متولد ۱۳۶۰ تهران
نوازنده تار و سه تار، خواننده آواز اپراتیک و سردبیر مجله گفتگوی هارمونیک
لیسانس تار از کنسرواتوار تهران و فوق لیسانس اتنوموزیکولوژی از دانشکده فارابی دانشگاه هنر تهران

دیدگاه ها ۴

  • با سلام
    آیا این گراف ها مربوط به تحقیق خاصی است یا برای این سخنرانی و برای نمونه تهیه شده؟
    اگر برای تحقیق خاصی هست تقاضا می کنم که کارهای انجام گرفته و نتایج اون تحقیق رو به طور کامل روی سایت بگذارید.
    با تشکر

  • با عرض پوزش در نظربالا باید به جای تحقیق خاص از ترکیب تحقیق جامع استفاده می کردم. چون اگر کار شما فقط مربوط به این سخرانی و ارکستر سیمرغ باشد می شود تحقیق خاص ، اما من منظورم کاری کلی روی سازها و موسیقی ایرانی بود!!
    با تشکر

بیشتر بحث شده است