گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk


بدون شک یکی از عناصر ی که میتوان با آن فرهنگ یک ملت را محک زد و اطلاعات زیادی از آداب و رسوم و اعتقادات آنها کسب کرد موسیقی آن ملت است.

موسیقی در گذشته های دور مانند زبان و گفتار به روش سینه به سینه و شفاهی نقل میشد تا به نسلهای بعدی برسد و در این میان هیچ تضمینی نبود که عوامل محیطی چه اثری بر آن بگذارند یا اینکه اصلآ باقی بماند یا خیر. از این رو آنها به فکر افتادند تا موسیقی خود را جایی ثبت کنند.

اقوام “مزوپوتیما” (Mesopotamia ) (بین النهرین)از اولین کسانی بودند که به فکر نگارش موسیقی افتادندو برای نت نویسی قراردادی تنظیم کردند.در روش ابداعی آنان ریتم (که یک جز لازم ملودی است) و دامنه ملودی معین میشد. در قرن پنجم تا هفتم قبل از میلاد روشی ابداع شد که فقط حدود حرکت ملودی را مشخص میکردو حضور دامنه در آن دیده نمیشد.

در قرن هفتم میلادی بود که سرودهای گریگوریان – مانند مس (mess)و موتت (mutett ) که مهمترین و جزو پایه های فرمهای موسیقی مذهبی اند ، – بدست پاپ گرگوار اول (Pope Grigorire I )جمع آوری و تدوین شد اما هنوز رسم الخطی رسمی و شناخته شده برای حفظ اصولی آنها نبود.

در قرن نهم از یک خط رنگی افقی برای نوشتن علائم استفاده شد و باید توجه کرد که در همین زمان بود که موسیقی از حالت مونوفونی و هموفونیکی خارج شد و بتدریج به سوی دیافونی( دو صدایی) و پلی
فونی میل کرد و اصالتا پلی فونی از سرود های مذهبی بنام ارگانوم (organom) زاده شد و نگارش آنها اهمیت بیشتری یافت. (برای مطالعه بیشتر در مورد نوع بافتها به مقاله “رنگ و بافت در موسیقی” توجه شود)

اما نت نویسی به صورت امروزی ریشه در نمادهای یونانی و شرقی دارد که به آن ” اک فونتیک “(Ekphonetic) میگویند.

تا قبل از قرن یازدهم میلادی برای نمایش اصوات موسیقی به تبعیت از یونان باستان از حروف برای این منظور استفاده میشد و از این نظام هم اکنون نیز در کشورهای انگلیسی و آلمانی زبان استفاده میشود. به این شیوه نت نگاری نظام الفبایی میگویند.

در قرن یازدهم میلادی یک کشیش فرانسوی مقیم ایتالیا به نام “گوئید د آرتسو” (Guido d Arezzo 955-1050) آهنگی برای یکی از سرودهای مذهبی کلیسا به نام “سن ژان”ساخت و برای یادگیری بهتر آن برای شاگردان در آموختن اصوات موسیقی ،حروف اول هر مصرع این سرود را به عنوان علامتی برای نمایش هر یک از اصوات انتخاب کرد .

به این صورت : “Ut queant laxis Resonare fibris Mira gestorum Famuli tuorom Solve poluti Labrieatum sancta johannes” (حرفهای مورد نظر با حروف بزرگ
تایپ شده) از آن به بعد این حروف برای نشان دادن صداهای موسیقی مرسوم شد : Ut, re. mi, fa, sol, la. نتهای ابداعی آرتسو شش تا بودند که بعدا” نت “سی” به آنها افزوده شد و نت ut برای سهولت در نت خوانی به Do تغییر پیدا کرد.
از دیگر خدمات ارزشمند این کشیش میتوان به ابداع چهار خط حامل وبرای نگارش نت و حدود دامنه آنها اشاره داشت . لازم است در اینجا اشاره ای به فیلیپه دوویتری (Philippe de Vitry 1361-1291) فرانسوی که شاعر و آهنگساز و تئورسین موسیقی بود ،شود که در گسترش تئوریهای موسیقی و نت نویسی خدمات ارزنده داشته و از بنیانگذاران روشهای امروزی است.


نت گاری منسوخ شده
لازم به توضیح است که اسحق کندی نویسنده کتاب “الرساله الکندی فی الموسیقی” در مورد اسامی نغمات از حرئف ابجد استفاده کرد به این ترتیب : کندی این نامگذاری را برای نت ها انجام داد: نت می حرف ج، نت سل حرف ه، نت سی حرف و، نت ر حرف ط و نت فا حرف ک.

این در حالی است که اروپاییان صد سال بعد با آن آشنا شدند و آن را تکمیل کردند. به هر صورت، به نظام نت نویسی که آرتسو ابداع کرد نظام هجایی میگویند که در فرانسه و ایتالیا و بعدا” به تبعیت از فرانسه در ایران باب شد.

امادر نظام الفبایی اولین نت نت “لا” است که اولین حرف الفبای لاتین است:

A B C D E F G
لا سی دو ر می فا سل

در آلمان و اتریش نت دوم “سی” را با H نشان میدهند و حرف B نمایانگر Si b است. در قرن شانزدهم به آثار زیادی از بزرگان موسیقی برمیخوریم که مشهورترین آنان ” پالسترنیا” (Palestrina)و “لاسوس” (Lassus) و “فرسکوبالدی” (Frescobaldi ) و “ویکتوریا” هستند که آنها را براساس مد(mode ) بوجود آوردند و باعث تحولات زیادی کنترپوان و هارمونی و کل موسیقی شدند.

تداوم و ثبت این تلاشها گنجینه ارزشمند موسیقی امروز است که با بررسی این آثار میتوانیم به تحولات جوامع در دورانهای مختلف هم پی ببریم.

ملیحه شیدایی فر

ملیحه شیدایی فر

دیدگاه ها ۳۱

  • هر چی بیشتر در این سایت بگردید , مطالب بیشتری برای یاد گرفتن پیدا میکنید.ارزش این سایت از بسیاری از کتابهای موسیقی هم بیشتر است.ممنون از گرداننده یا گردانندگان آن.

  • با سلام و تشکر بفرمایید که در روی خط حامل چرا بعضی از نوت های موسیقی نوک آنها بطرف بالا و بعضی بطرف پایین است آیا این کار برای زیبایی نوت صورت میگیرد و یا معنی دیگری دارد با تسکر همایون

  • از آنجاییکه عمده مراجعین به این سایت افراد دارای سواد موسیقی می باشند و مطالب ارائه شده در مقاله جنابعالی در نوع خود از مباحث بنیادی محسوب می شوند،لذا مقالاتی از این نوع در ارتقا دانش موسیقی مراجعین بسیار موثر می باشد.(به هر حال دسستتان درد نکند)عالی بود

  • با سلام و تشکر از عنایت دوستان و همچنین معذرت از اینکه دیر چک شد ،
    در جواب سوال همایون حسامی باید گفت که گذاشتن دم نت ( tail) بطرف پایین یا بالا برای هر دو منظور (هم زیبایی و هم ضرورت) انجام میشه که صد در صد به جایگاه کاربرد اون وابسته است . توی نوشتن آهنگ برای ساز سولو فقط منظور زیبایی است که معمولآ هم برای سازهای با کلید سل ، اگه نت بالای خط سی باشه ،دم رو بطرف پایین و اگر پایین خط سی بود ، بطرف بالا میذارنش . در کل در این جور مواقع قصد بخصوصی جز زیبایی در نتنویسی نداریم . اما در پارتیتور نویسی برای ارکستر ،معمولآ هر جفت ساز بادی چوبی رو روی یک خط حامل مینویسن تا پارتیتور نویسی مختصر تر بشه و کلآ وفتی نوشتن دو تیکه مستقل برای دو ساز مشابه رو روی یک خط حامل داریم،دم نتهای اولی رو به بالا و دم نتهای ساز دوم رو به پایین میذارن . اما اگر قرار باشه این حالتها برای هر ساز بصورت ترکیبی در بیاد ، ساز ها رو رو دوتا خط حامل جدا میذارن.

  • سازی در گذشته نواخته میشد به نام لیرا(چنگ)که بم ترین صدای آن نت لا بود و به این دلیل نظام هجایی اروپایی که با حروف انگلیسی شروع میشود منطبق است با حرف A

  • salam vaghean etelaate mofidi dar rabete ba music az shoma fara gereftam az shoma samimaneh sepas gozaram omidvaram ke be in kare khubetan edameh dahid.
    ba tashakkor MOHSEN

  • خیلی ممنون از سایت پر بارتون.
    می خواستم بگم اگه ممکن است اسم سایتی را به من بدید که بتونم توش نرم افزار نت نویسی را دانلود کنم.

  • البته شایسته است حرف ِ خانم ِ شیدا را کامل کنم که صرفا و دقیقا منظور زیبایی و قشنگی کار نیست، بلکه کمک ِ بزرگی به نوازنده ای است که در حال دنبال کردن نت هاست، با دیدن دم به سمت پایین یا بالا همان طور که خانم شیدا گفتن به سرعت میتوانند پی ببرند بالای خط ِ سوم حامل است یا پایین آن و حداقل کار نصف میشود و دیگر نیازی به این نیست تا حواسه خود را به پنج خط بدهیم و سهولت در پیدا کردن شماره ی خط که نت در آن جا گرفته، دو چندان می شود.

  • باسلام .درمورد نتهای زینت (انواع وشیوه های نگارش )وتکیه ها وتریل وغلت و….. اگر امکان داردبنویسید.

بیشتر بحث شده است