گفتگوی هارمونیک | Harmony Talk

نت شبح

بهترین تعریف برای نت شبح (Ghost Note) آن است که نوازنده آنرا بگونه ای اجرا کند که توسط شنونده احساس شود اما شنیده نشود! این نتها معمولآ بسیار آرام و بدون هیچ گونه تاکید خاصی توسط نوازنده اجرا می شوند، این نتها در نوشتار موسیقی همانند نتهای اختیاری در میان دو پرانتز نوشته می شوند. برای آشنایی بیشتر با این نت های موسیقی، بیایید راجع به آن صحبت کنیم.

نوانس هایی که در نت موسیقی یا پارتیتور وجود دارند به نوازنده این امکان را می دهند تا قطعه را هر چه بیشتر همانند آنچه آهنگساز یا تنظیم کننده می خواهد، اجرا کند. بر روی برخی از نتهای موسیقی ممکن است با علامت های خاصی اصرار به تاکید یا با شدت نواخته شدن باشد و بر روی بسیاری دیگر چنین نباشد.

حتی در حالتی که بر روی نتهای یک قطعه موسیقی علامت های خاصی وجود نداشته باشد، آموخته ایم که برخی نتها (مانند ضرب های اول و سوم در یک میزان چهار ضربی) را با شدت بیشتری اجرا کنیم.

ریشه وجود ضربهای قوی و ضعیف
کلاو (Clave) نحوه خاصی از نگارش موسیقی برای ارائه الگوهای ریتمیک است. این نگارش عمومآ بر روی خطوط حاملی نوشته می شود که دارای کلید سل، فا یا دو نبوده و هدف از نمایش یک نت بیشتر ویژگی های مربوط به زمان و کشش اجرای آن است تا فرکانس یا پیچ (Pitch) آن. این نوع الگوی ریتمیک یا زمان بندی مسجع، ریشه در موسیقی آفریقای غربی دارد که در کشور کوبا به مراحل کاملتری رسیده است. (ممکن است نتها روی یک خط حامل نیز نمایش داده شوند.)

در این روش از نوشتار موسیقی – که غالبآ برای سازهای کوبه ای بکار برده می شود – نتهای قالب با فواصل مساوی در زمان تقسیم شده اند که عمومآ قواعد خاصی برای تاکید بر آنها وجود دارد، مانند آنچه برای یک میزان ۴/۴ بیان کردیم. در یک الگوی کلاو کاملآ از پیش مشخص است که کدامیک از نت ها با چه شدت و ضعفی باید اجرا شوند.


نمونه ای از یک الگوی ریتمیک بسیار ساده
در واقع، در یک قالب کلاو بدون شک ما نتهای تاکید شده و نتهای که نیاز به تاکید ندارند، داریم. هرچند برخی معتقد هستند که که الگوی کلاو در اصل تنها از نتهای مؤکد ساخته شده و نتهای بی تاکید تنها علایمی تغییر پذیر هستند و بخشی از الگوی اصلی نیستند. (این نظر جای بحث دارد و به میزان زیادی وابسته به فاکتورهای سازی و اجرایی است.)

البته نباید اینگونه پنداشت که یک نت شبح (Ghost Note)، تنها نتی است ساده و تاکید نشده؛ چرا که نتهای تاکید نشده در الگوهای کلاو، برای ایجاد کنتراست در مقابل نتهای تاکید شده حضور دارند. آنها نه مؤکدند و نه بیش از حد نادیده گرفته می شوند و در جمع حالت متعادلی دارند.

اگر یک نوازنده یکی از این نتهای غیر مؤکد را در جهت خلاف یک نت تاکید شده، تاکید (بگونه ای که توجه شنونده جلب نشود)، نت اجرا شده را نت شبح (Ghost Note) می نامند.

اگر بخواهیم با اعداد ارقام این رابطه را مشخص کنیم باید بگویم که اگر یک نت مؤکد در یک قالب موسیقایی معادل +۱ درجه قویتر اجرا شود و اگر نت عادی از با تاکیدی برابر ۰ نواخته شود، پس نت شبح وار باید با تاکیدی برابر -۱ اجرا شود.

در موسیقی سبک Jazz معمول بر این است که برای سازهای بادی و زهی، با گذاشتن یک علامت ضربدر ‘x’ به جای سر نت (که در حالت عادی به شکل بیضی است) این خواسته به نوازنده منتقل می گردد و او این نت را بصورت شبح اجرا می کند.

دقت کنید که اگر از زاویه فیزیکی به یک نت شبح (Ghost Note) نگاه کنیم، پوش این نت به هیچ وجه حمله آنی ندارد و بسیار آرام بالا آمده و آرام پایین می آید و به بیان دیگر پرش یا اتک (Attack) ندارد و ضربه ای به گوش وارد نمی کند.

سازهای بادی که صدای انسان هم در میان آنها قرار دارد و همچنین گیتار، سازهایی هستند که میتوانند نتهای شبح گونه را به شکلی کاملا متمایز از سایر نتها، اجرا کنند در حالی که یک نوازنده پیانو یا ساز کوبه ای در اجرای آن با مشکل روبرو خواهد شد.

روش اجرا
به عنوان یک مثال عملی، نوازنده گیتاری را در نظر بگیرید که می خواهد یک نت را شبح وار اجرا کند. او میتواند هنگام نواختن نت، با کم کردن فشار انگشتان بر روی سیمهای دسته – باره – گیتار (بدون اینکه دستش را از روی سیم دسته بردارد)، نت را آهسته و شبح وار اجرا کند. در این حالت حتی اگر سیم به خرک باره برخورد نکند، انگشت نوازنده به سان خرک عمل می کند و نتیجه صوتی می شود که ما آنرا نت شبح (Ghost Note) می گوییم.

یاد آوری میکنیم که اگر این طرز نواختن در مورد همه نتها اجرا شود، دیگر این نت، نت عادی بوده و شبح وار محسوب نمیشود. پس نتیجه میگیریم که پدیده نت شبح وار بودن یک پدیده کاملا نسبی است.

مشابه این اجرا در موسیقی ایرانی برای سازهایی مانند تار و سه تار موجود است که به آن نت اشاره گفته می شود. نوازندگان درامز نیز بعنوان مثال برای نواختن این نوع از نت ها، بجای ضربه زدن با چوب (Stick) ، تنها به لمس کردن قطعات درامز با چوب می پردازند.

یک اشتباه رایج
یک تصور رایج و نادرست عمومی این است که نت شبح وار را با نت زینت (grace note) یکی میدانند. در حالی که در تعریف، نت زینت باید از نتی که قرار است زینت داده شود، کوتاه تر باشد ولی نه لزومآ بدون تاکید. چه بسا در بسیار موارد تاکید روی نت زینت بیش از نت اصلی است.

به عبارت دیگر، یک نت زینت میتواند شبح وار، عادی یا مؤکد اجرا شود و شبح وار بودن یک نت به هیچ وجه ربطی به کشش نت ندارد و تنها به حجم صوتی که تولید می شود، مربوط است.

یک تعریف دیگر
دیوید هوگ (David Hodge) در وب سایت خود guitarnoise.com، نت های شبح گونه را چنین تعریف کرده است:

«بهترین تعریف برای نت شبح وار یا ghost note، این است، نتهایی هستند که احساس میشوند اما شنیده نمی شوند. نوازنده این نت را بسیار آرام و بدون تاکید مینوازد و این عدم تاکید تا حدی است که گاهی موج تولید شده حجم صوتی در حد صفر (سکوت) دارد.»

«این نت معمولا در میان دو پرانتز قرار داده می شود. البته نتهای اختیاری برای اجرا هم در پرانتز قرار میگیرند. این نتها زمانی به وجود می آیند که یک نوازنده به هنگام اجرای یک ریف (riff) که به طور مکرر اجرا می شود، بخواهد برای جلوگیری از یکنواختی تغییر کوچکی در آن بدهد و نت هایی را به آن اضافه کند که در این صورت عمومآ آنها را در پرانتز قرار می دهند.»

به دلیل این مشابهت نوشتاری، تشخیص این دو بدون شنیدن اجرای موسیقی اصل، ممکن نیست، هرچند بسیاری از نوازندگان اعتقاد دارند که اجرای این نتها به هر یک از این دو روش خوب از آب در می آید. 

bluesforpeace.com
wikipedia.org

دیدگاه ها ۹

بیشتر بحث شده است