سجاد پورقنادمولانا حرف آخر را می زند: «صواب اندیش می گوید که ترک عشق خوبان کن، من این کار خطا هرگز کنم؟ عقل این قدر دارم»* گذشته از کژتابی ای که در «عقل این قدر دارم» به گوش می رسد، آهنگسازی این بخش یکی از نقاط برجسته اپرای مولوی است. ظهور ناگهانی شمس در لحظه آمدن این بیت: «خیال روی شمس الدین، مرا تا مونس جان شد…» و انقلابی که در ارکستر از پدال همان آکوردLa – Re – La – Si b – Do – Re با اجرای ملودی های کوتاه ویولونها در پاسخ به آواز، روی می دهد، شنونده را مجذوب این صحنه درخشان می کند.
به ناگه صدای پدر مولانا به گوش می رسد: «… جهد کن تا عشق افزون تر شود» و در پس آن عطار: «عارفان زانند دائم آمنون…» و بالاخره شمس تبریزی: «…گر عاشق صادقی ز کشتن مگریز، مردار بود هر آنچه او را نکشند»
همه بزرگان در خانه مولانا ظهور پیدا می کنند ولی دیگر همسر مولانا ملامت گر او نیست و همدل و همراه او به سماع می پردازد.
در تمام ابیاتی که سلطان العلما، عطار و شمس می خوانند دقیقا ارکستر همان را می نوازد که در آغاز این پرده نواخت، ولی شنونده نه تنها احساس تکرار مکرارات نمی کند بلکه به خلسه فرو می رود.
بهزاد عبدی در این اپرا و دیگر اپراهایش از این روش به خوبی استفاده کرده است و برخلاف بسیاری از آهنگسازان موسیقی کلاسیک، حرکت روی این مرز ظریف (تکرار کسالت بار یا مدهوشی) را می شناسد و از آن بهره می گیرد.
باز پیزیکاتو ها و عجب اینکه بخش زهی و هارپ دقیقا همان را می نوازند که در آکومپانیمان «نکو گو را و بد گو را نمی دانم نمی دانم» اجرا شد!
تا اینکه گروه همخوانان می خوانند: «یکی لحظه قلندر شو…» که تنوع ریتمیک توسط ارکستر به شکل زیبایی بوسیله فلوت و زهی ها، مخصوصا در بخش ویولا ایجاد می شود.
تا پایان این پرده، این ملودی تکرار می شود ولی حجم استفاده از سازهای ارکستر گسترش یافته ولی اینبار تکرار خلسه آور به تکراری شورآفرین تبدیل می شود و یک آکورد معلق ولی کوبنده پایان موقت این پرده تحسین برانگیز را به نمایش می گذارد: La – Re – Si b – Do – Mi b – La
* در این قسمت با تغییر چند نغمه می شود «عقل این قدر دارم» را کمی به معنی شعر نزدیکتر کرد و به جای اینکه قسمت مشخص شده فرکانسش بالا برود «عقل این قدر دارم»، به این صورت تبدیل می شد: «عقل این قدر دارم». این اتفاق هرچند می تواند به زیبایی ملودیک آسیب وارد کند ولی به خاطر تغییر زیاد مفهوم شعر لازم است، به صورت دوم اجرا شود.
۱ نظر